Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh lý tiêu hóa mạn tính phổ biến, gây ra các triệu chứng khó chịu như ợ nóng, ợ chua, buồn nôn, nôn ói,… Bài viết này cung cấp cho bạn những thông tin đầy đủ về bệnh trào ngược dạ dày thực quản, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị.
1. Trào ngược dạ dày thực quản là gì?
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (Tiếng Anh là: Gastroesophageal Reflux Disease – viết tắt là GERD) là tình trạng dịch tiêu hóa từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Dịch tiêu hóa này thường có tính axit, có thể gây kích ứng và làm viêm niêm mạc thực quản. Các dịch này cũng có thể đi vào khoang miệng ở vùng hầu họng, vào thanh quản hoặc vào phổi.
Trào ngược dạ dày thực quản có thể không ảnh hưởng sinh hoạt và phát triển thể chất của cơ thể, nhũng cũng có thể gây ra suy dinh dưỡng, viêm thực quản, và một số biến chứng hô hấp khác.
2. Nguyên nhân trào ngược dạ dày thực quản
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, có hai nguyên nhân chính gây ra trào ngược axit dạ dày: Nguyên nhân từ thực quản và nguyên nhân từ dạ dày.
2.1. Nguyên nhân từ thực quản
- Sự bất thường ở cơ thắt dưới thực quản: Cơ thắt dưới thực quản là một cơ vòng nằm giữa thực quản và dạ dày, có chức năng ngăn không cho dịch dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ thắt dưới thực quản yếu hoặc bị tổn thương, dịch dạ dày có thể dễ dàng trào ngược lên thực quản.
- Sự bất thường ở cơ hoành: Cơ hoành là một cơ ngăn cách giữa ổ bụng và lồng ngực. Khi cơ hoành bị thoát vị, nó có thể tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
2.2. Nguyên nhân từ dạ dày
- Thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn: Khi thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn, nó có thể gây kích thích dạ dày tiết nhiều axit. Axit dạ dày dư thừa có thể trào ngược lên thực quản.
- Các bệnh lý dạ dày: Các bệnh lý dạ dày như viêm loét dạ dày, hẹp môn vị,… cũng có thể gây trào ngược axit dạ dày.
2.3. Một số nguyên nhân khác
Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc trào ngược axit dạ dày, bao gồm:
- Thừa cân, béo phì: Thừa cân, béo phì gây áp lực lên vùng bụng, khiến cơ thắt thực quản yếu đi và dịch dạ dày dễ trào ngược lên thực quản.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn nhiều đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, ăn quá no,… có thể kích thích dạ dày tiết nhiều axit, khiến dịch dạ dày dễ trào ngược lên thực quản.
- Uống rượu bia: Uống rượu bia có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, khiến dịch dạ dày dễ trào ngược lên thực quản.
- Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm suy yếu cơ thắt thực quản, khiến dịch dạ dày dễ trào ngược lên thực quản.
- Mang thai: Trong thai kỳ, tử cung to lên chèn ép lên dạ dày, khiến dịch dạ dày dễ trào ngược lên thực quản.
- Sử dụng một số loại thuốc: Một số loại thuốc như thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), thuốc lợi tiểu,… có thể làm tăng nguy cơ trào ngược axit dạ dày.
Như vậy, trào ngược axit dạ dày có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc xác định nguyên nhân gây bệnh là rất quan trọng để có biện pháp điều trị hiệu quả.
3. Triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản
Các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản có thể được chia thành hai nhóm:
- Các triệu chứng ở thực quản: Ợ nóng, ợ chua, khó nuốt, đau ngực, nuốt nghẹn.
- Các triệu chứng ở đường hô hấp: Ho khan.
3.1. Các triệu chứng ở thực quản
- Ợ nóng: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của trào ngược dạ dày thực quản. Ợ nóng là cảm giác nóng rát từ dạ dày (vùng thượng vị), dưới xương ức lan lên cổ. Ợ nóng thường xảy ra sau khi ăn, hoặc khi nằm xuống.
- Ợ chua: Ợ chua là cảm giác có vị chua trong miệng.
- Đau ngực: Đau ngực do trào ngược axit dạ dày có thể gây nhầm lẫn với đau tim.
- Khó nuốt, nuốt nghẹn: Khó nuốt có thể là dấu hiệu của trào ngược axit dạ dày nghiêm trọng.
3.2. Các triệu chứng ở đường hô hấp
- Ho khan: Ho khan thường xảy ra vào ban đêm.
- Viêm họng: Viêm họng có thể là do axit dạ dày trào ngược lên gây kích ứng niêm mạc họng.
- Khàn tiếng: Khàn tiếng có thể là do axit dạ dày trào ngược lên gây sưng tấy dây thanh quản.
Ngoài ra, bệnh trào ngược axit dạ dày cũng có thể gây ra một số triệu chứng khác như:
- Tăng tiết nước bọt
- Cảm giác buồn nôn, nôn ói
- Thay đổi thói quen đi tiêu
- Giảm cân
Các triệu chứng của bệnh trào ngược axit dạ dày có thể thay đổi theo thời gian và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào của trào ngược axit dạ dày, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
4. Điều trị trào ngược dạ dày thực quản
4.1. Nguyên tắc điều trị
- Giải quyết hết triệu chứng hay giảm nhẹ các triệu chứng
- Cải thiện chất lượng cuộc sống
- Làm lành tổn thương
- Phòng ngừa các biến chứng của bệnh trào ngược
4.2. Điều trị nội khoa
– Điều trị không dùng thuốc
- Kiêng chua, cay, trà, cafe, nước có ga, bia, rượu, thuốc lá.
- Không ăn quá no.
- Không nằm ngay sau ăn, tối thiểu từ 30 – 60 phút trở lên.
- Không nằm đầu thấp, kê chân phía đầu giường cao 10 -15 cm.
- Không nên mặc đồ quá chật.
- Giảm cân nếu béo phì.
- Tinh thần lạc quan, không lo âu, không stress.
- Tăng cường vận động, tập thể dục thường xuyên.
- Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ.
- Ngưng hút thuốc lá.
– Điều trị bằng thuốc
- Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Đây là nhóm thuốc hiệu quả nhất trong điều trị bệnh trào ngược dạ dày thực quản. PPI ức chế hoạt động của bơm proton, là một enzyme trong dạ dày tiết ra axit. PPI có thể được sử dụng trong thời gian ngắn hoặc dài hạn, tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh.
- Thuốc kháng histamine H2 (H2RA): H2RA cũng có tác dụng ức chế tiết axit dạ dày, nhưng không hiệu quả bằng PPI. H2RA thường được sử dụng trong trường hợp bệnh nhẹ hoặc khi PPI không hiệu quả.
- Thuốc kháng axit: Thuốc kháng axit có tác dụng trung hòa axit dạ dày. Thuốc kháng axit thường được sử dụng trong trường hợp bệnh nhẹ hoặc khi các triệu chứng xuất hiện đột ngột.
4.3. Điều trị ngoại khoa
Phẫu thuật chỉ được áp dụng trong trường hợp trào ngược dạ dày thực quản nghiêm trọng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.
Phẫu thuật Nissen fundoplication là phương pháp phẫu thuật thắt chặt cơ thắt dưới thực quản để ngăn ngừa axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Phẫu thuật Nissen fundoplication thường được chỉ định trong trường hợp bệnh GERD kháng trị với các phương pháp điều trị khác.
4.4. Lưu ý
- Tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
- Người bệnh cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.
- Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ để được giải đáp.
5. Lời kết
Trong những năm gần đây, bệnh trào ngược dạ dày thực quản ngày càng thường gặp hơn ở các nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống do các triệu chứng mà còn có thể gây các biến chứng nặng như loét thực quản, hẹp thực quản và hóa ung thư.
Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh mạn tính nguy hiểm, có thể gây ra nhiều biến chứng nặng. Nếu có các triệu chứng như liệt kê ở trên, người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị sớm để tránh những biến chứng này.
