Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng rối loạn tiêu hóa phổ biến ở mọi lứa tuổi, trong đó có trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin quan trọng về nguyên nhân, triệu chứng, cách chăm sóc và điều trị trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em.
1. Nguyên nhân trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng axit trong dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng khó chịu như ợ nóng, nôn mửa, ho,… Trào ngược dạ dày thực quản là vấn đề phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ.
Có nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em, trong đó có những nguyên nhân chính sau:
- Dạ dày chưa phát triển hoàn chỉnh: Dạ dày của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường nhỏ, nằm ngang và cao hơn so với người lớn. Điều này khiến cho cơ vòng thực quản dưới (cơ vòng ngăn cách giữa dạ dày và thực quản) khó đóng kín hơn, khiến axit dễ trào ngược lên thực quản.
- Cơ vòng thực quản dưới yếu: Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây trào ngược dạ dày. Bình thường cơ vòng mở ra để cho thức ăn vào dạ dày và đóng lại để giữ thức ăn trong dạ dày không trào ngược ra. Tuy nhiên ở trẻ nhỏ hoạt động này thường chưa ổn định nên thức ăn dễ trào ngược lên thực quản. Có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ cơ vòng thực quản dưới bị yếu, như: yếu tố như di truyền, dị ứng sữa bò, béo phì,…
- Thức ăn lỏng hoặc đặc quá: Thức ăn lỏng hoặc đặc quá có thể dễ dàng trào ngược lên thực quản hơn.
- Thói quen ăn uống của trẻ: Trẻ có thói quen ăn quá no, ăn nhanh, nằm ngay sau khi ăn,… cũng có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản.
- Các bệnh lý khác: Nguyên nhân gây nên trào ngược dạ dày thực quản có thể bắt nguồn từ một số bệnh lý khác làm ảnh hưởng đến chức năng co bóp của dạ dày và đường tiêu hóa, như: viêm ruột, nhiễm trùng, dị ứng,…
2. Triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em
Ợ nóng là triệu chứng phổ biến nhất của trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em. Ợ nóng là cảm giác nóng rát ở cổ họng, sau xương ức, thường xảy ra sau khi ăn. Bên cạnh đó, trẻ có thể có một số triệu chứng khác như:
- Thường xuyên bị ợ hơi hoặc nấc cụt.
- Trẻ chán ăn hoặc ăn ít.
- Chảy mũi: Chảy mũi có thể xảy ra do axit trào ngược vào mũi.
- Quấy khóc, ngủ không ngon: Trẻ có thể quấy khóc, ngủ không ngon do trào ngược dạ dày thực quản gây khó chịu.
- Chậm tăng cân, suy dinh dưỡng: Trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản có thể chậm tăng cân, suy dinh dưỡng do khó hấp thu thức ăn.
- Nôn mửa: Nôn mửa thường xảy ra sau khi ăn, có thể kèm theo thức ăn chưa tiêu hóa.
- Ho: Ho có thể là triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản khi axit trào ngược vào đường hô hấp.
- Khó thở, thở khò khè: Tình trạng này có thể xảy ra khi axit trào ngược vào đường hô hấp.
3. Biến chứng của trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:
- Viêm thực quản: Viêm thực quản là tình trạng viêm niêm mạc thực quản do axit trào ngược.
- Lở loét thực quản: Lở loét thực quản là tình trạng tổn thương nghiêm trọng ở niêm mạc thực quản do axit trào ngược.
- Hẹp thực quản: Hẹp thực quản là tình trạng thực quản bị thu hẹp lại, khiến trẻ khó nuốt thức ăn.
- Bệnh Barrett: Bệnh Barrett là tình trạng niêm mạc thực quản bị thay thế bằng niêm mạc giống niêm mạc dạ dày, có nguy cơ cao dẫn đến ung thư thực quản.
4. Cách chăm sóc và điều trị trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em
– Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 1 tuổi
Nếu không có các biến chứng, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 1 tuổi có thể được chăm sóc tại nhà theo các hướng dẫn sau:
- Nếu trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản do dị ứng đạm sữa bò, cha mẹ nên cho trẻ bú hoặc ăn sữa công thức dành cho trẻ bị trào ngược.
- Cho trẻ bú hoặc ăn từng ngụm nhỏ, không cho trẻ bú hoặc ăn quá no.
- Sau khi cho trẻ bú hoặc ăn xong, bế trẻ thẳng lên trong khoảng 30 phút trước khi đặt trẻ nằm xuống.
- Nâng đầu giường trẻ lên khoảng 15-20cm khi trẻ ngủ.
- Tránh cho trẻ tiếp xúc với khói thuốc.
- Các biện pháp chăm sóc này giúp giảm áp lực lên cơ vòng thực quản dưới, ngăn chặn axit trào ngược lên thực quản.
Nếu các triệu chứng của trẻ không cải thiện hoặc trẻ có các biến chứng, trẻ cần được đưa đi khám bác sĩ để được điều trị.
– Đối với trẻ trên 1 tuổi
Trẻ trên 1 tuổi có thể bị trào ngược dạ dày thực quản do các nguyên nhân: Dị ứng đạm sữa bò, thừa cân, béo phì, thói quen ăn uống không lành mạnh…
Để chăm sóc trẻ trên 1 tuổi bị trào ngược dạ dày thực quản, cha mẹ cần lưu ý các vấn đề sau:
- Nếu trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản do dị ứng đạm sữa bò, cha mẹ nên loại bỏ các thực phẩm và đồ uống có chứa sữa bò ra khỏi chế độ ăn của trẻ.
- Nếu trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản do thừa cân, béo phì, cha mẹ cần giúp trẻ giảm cân.
- Tránh cho trẻ ăn các loại thực phẩm và đồ uống có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản như:
- Thực phẩm và đồ uống có tính axit như nước ngọt có ga, nước cam, chanh,…;
- Thực phẩm và đồ uống có hàm lượng caffeine cao như cà phê, trà,…;
- Thực phẩm và đồ uống cay nóng.
- Nâng đầu giường trẻ lên khoảng 15-20cm khi trẻ ngủ.
- Dạy trẻ không được nằm xuống sau khi ăn, mỗi bữa ăn nên cách nhau khoảng 3 giờ và không ăn trước khi đi ngủ.
Ngoài ra, trẻ trên 1 tuổi có thể được điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật nếu các biện pháp chăm sóc tại nhà không hiệu quả. Thuốc điều trị trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em thường là thuốc kháng acid, thuốc ức chế bơm proton (PPI). Phẫu thuật thường được chỉ định cho trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản nặng, không đáp ứng với điều trị bằng thuốc.
5. Phòng ngừa trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em
Để phòng ngừa trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em, cha mẹ cần lưu ý một số điều sau:
- Cho trẻ bú hoặc ăn từng ngụm nhỏ, không cho trẻ bú hoặc ăn quá no.
- Sau khi cho trẻ bú hoặc ăn xong, bế trẻ thẳng lên trong khoảng 30 phút trước khi đặt trẻ nằm xuống.
- Nâng đầu giường trẻ lên khoảng 15-20cm khi trẻ ngủ.
- Tránh cho trẻ tiếp xúc với khói thuốc.
Ngoài ra, cha mẹ cũng cần chú ý đến chế độ ăn uống của trẻ, tránh cho trẻ ăn các loại thực phẩm và đồ uống có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản như:
- Thực phẩm và đồ uống có tính axit như nước ngọt có ga, nước cam, chanh,…
- Thực phẩm và đồ uống có hàm lượng caffeine cao như cà phê, trà,…
- Thực phẩm và đồ uống cay nóng.
Nếu trẻ có các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
6. Lời kết
Tóm lại, trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tình trạng này có thể gây ra các triệu chứng khó chịu như ợ nóng, nôn mửa, ho,… Nếu cha mẹ thấy trẻ có các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, hạn chế các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Cách chăm sóc và điều trị trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, các biện pháp chăm sóc tại nhà thường có hiệu quả. Đối với trẻ trên 1 tuổi, cần kết hợp các biện pháp chăm sóc tại nhà với điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật nếu cần thiết.
