Gan là cơ quan quan trọng trong cơ thể, đóng vai trò thiết yếu trong quá trình chuyển hóa và đào thải độc tố. Tuy nhiên, do lối sống hiện đại và chế độ ăn uống thiếu khoa học, nhiều người đang phải đối mặt với vấn đề men gan cao. Tăng men gan là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm cho thấy gan đang gặp vấn đề và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan. Bài viết này giúp bạn nhận biết 08 triệu chứng tăng men gan thường gặp nhất để bạn chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.
1. Tăng men gan là gì?
Tăng men gan là tình trạng nồng độ men gan trong máu cao hơn mức bình thường. Men gan là các enzym được sản xuất bởi tế bào gan, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa và đào thải độc tố của cơ thể. Khi tế bào gan bị tổn thương hoặc bị viêm, men gan sẽ được giải phóng vào máu, dẫn đến tình trạng tăng men gan.
Tăng men gan có thể do nhiều nguyên nhân và mức độ tăng men gan có thể nhẹ hoặc nặng, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương gan.
2. Nguyên nhân tăng men gan
Men gan cao là biểu hiện của sự tổn thương tế bào gan, thường do các bệnh lý như viêm gan cấp, viêm gan mạn tính giai đoạn hoạt động, xơ gan. Các nguyên nhân chính gây tăng men gan bao gồm:
- Viêm gan do virus: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây men gan cao, bao gồm virus viêm gan A, B, C, D và E. Virus xâm nhập và tấn công tế bào gan, dẫn đến tình trạng viêm và tổn thương gan.
- Sử dụng rượu bia, chất kích thích: Việc sử dụng quá nhiều rượu bia, bia rượu và các chất kích thích là nguyên nhân trực tiếp gây tổn thương gan, làm tăng men gan và dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm.
- Sử dụng thuốc không đúng cách: Việc sử dụng thuốc không theo hướng dẫn của bác sĩ, tự ý sử dụng các loại thuốc kháng sinh, kháng viêm hoặc thuốc giảm đau hoặc sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc có thể gây hại cho gan, dẫn đến tình trạng men gan cao.
- Chế độ ăn uống không khoa học: Chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh, đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ, ít rau xanh và trái cây có thể gây áp lực cho gan, dẫn đến men gan tăng cao.
- Các bệnh lý khác: Một số bệnh như suy tim, viêm tụy, sốt rét, đái tháo đường, sỏi đường mật, nhiễm trùng đường mật, khối u đường mật,… có thể ảnh hưởng đến chức năng gan và làm tăng men gan.
3. Các triệu chứng thường gặp khi tăng men gan
Nếu men gan chỉ tăng nhẹ, bệnh nhân khó nhận thấy triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, khi men gan tăng đáng kể, các triệu chứng sau thường xuất hiện:
- Mệt mỏi, chán ăn: Khi gan bị tổn thương, chức năng chuyển hóa và tổng hợp protein bị suy giảm, dẫn đến tình trạng mệt mỏi, uể oải, chán ăn, sụt cân.
- Ngứa da: Ngứa da là triệu chứng thường gặp ở người bị men gan cao, đặc biệt là vào ban đêm. Người bệnh có thể ngứa ở cánh tay hoặc toàn thân. Trường hợp ngứa liên tục có thể gây cản trở giấc ngủ và dẫn đến nhiều vấn đề khác.
- Vàng da, vàng mắt: Khi bilirubin – sản phẩm thải của gan – tích tụ trong máu, da và mắt sẽ chuyển sang màu vàng. Hiện tượng này được gọi là tăng bilirubin máu. Đây là dấu hiệu điển hình của bệnh gan vàng da.
- Nước tiểu sẫm màu: Bilirubin dư thừa trong máu cũng có thể bài tiết qua đường nước tiểu, khiến nước tiểu có màu sẫm màu như hổ phách.
- Đau bụng, buồn nôn: Gan đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa, do đó khi gan bị tổn thương, các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, đầy hơi, khó tiêu có thể xuất hiện.
- Đại tiện bất thường: Phân màu vàng nhạt có thể liên quan đến tình trạng men gan tăng cao. Gan không sản xuất đủ muối mật hoặc muối mật bị tắc nghẽn làm cho phân có màu vàng nhạt thay vì màu nâu bình thường.
- Rối loạn tiêu hóa: Người mắc men gan cao thường gặp vấn đề về chức năng tiêu hóa, dẫn đến suy giảm dưỡng chất, đặc biệt ở những người bị xơ gan.
- Phù nề: Khi chức năng gan suy giảm, protein trong máu giảm, dẫn đến tình trạng giữ nước, gây phù nề ở các bộ phận như mắt cá chân, bàn chân, bàn tay…
Để chẩn đoán chính xác tình trạng tăng men gan, bạn cần đến cơ sở y tế uy tín để thực hiện các xét nghiệm máu sau:
- Xét nghiệm Aspartate aminotransferase (AST)
- Xét nghiệm Alanine aminotransferase (ALT)
- Xét nghiệm Gamma-glutamyl transferase (GGT)
- Xét nghiệm Alkaline phosphatase (ALP)
- Xét nghiệm Bilirubin
4. Phòng ngừa men gan cao
Để phòng ngừa men gan cao, bạn cần duy trì chế độ sinh hoạt hợp lý và lối sống lành mạnh. Cụ thể:
- Hạn chế rượu bia, chất kích thích: Đây là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ gan. Nên hạn chế hoặc ngừng tiêu thụ rượu bia, bia rượu và các chất kích thích.
- Chế độ ăn uống khoa học: Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, các thực phẩm tốt cho gan như bông cải xanh, bưởi, cà rốt, củ dền,… Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh, đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ.
- Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp tăng cường sức khỏe, cải thiện chức năng gan.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì là yếu tố nguy cơ gây gan nhiễm mỡ, ảnh hưởng đến chức năng gan. Do đó, bạn cần theo dõi và duy trì cân nặng cơ thể luôn ở mức hợp lý, tập thể dục thường xuyên, nghỉ ngơi hợp lý.
- Sử dụng thuốc theo hướng dẫn: Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý sử dụng thuốc hoặc sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc. Thận trọng khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào.
- Tiêm phòng đầy đủ: Tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine phòng viêm gan virus A và B.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh lý gan, bao gồm cả tình trạng men gan cao, để có biện pháp điều trị kịp thời.
5. Lời kết
Tăng men gan là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm cho thấy gan đang gặp vấn đề và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan, do đó cần sự quan tâm và chủ động phòng ngừa, điều trị sớm từ mỗi cá nhân. Để bảo vệ gan và sức khỏe tổng thể, bạn hãy duy trì lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học, hạn chế rượu bia, chất kích thích và kiểm tra sức khỏe định kỳ.
