Gan nhiễm mỡ là tình trạng gan tích tụ quá nhiều mỡ, ảnh hưởng đến chức năng gan và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan. Gan nhiễm mỡ độ 2 là giai đoạn trung bình của bệnh, với lượng mỡ tích tụ trong gan chiếm 10 – 25% trọng lượng gan. Giai đoạn này đã bắt đầu xuất hiện các triệu chứng đáng chú ý và có thể tiến triển thành xơ gan nếu không được điều trị kịp thời. Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và cải thiện tình trạng bệnh. Vậy, gan nhiễm mỡ độ 2 kiêng gì để cải thiện bệnh?
1. Người bệnh gan nhiễm mỡ độ 2 cần kiêng thực phẩm gì?
1.1. Chất béo xấu và mỡ động vật
Đây là nhóm thực phẩm đầu tiên cần loại bỏ trong khẩu phần ăn của người bị gan nhiễm mỡ độ 2. Lý do là vì gan có nhiệm vụ chuyển hóa và đào thải chất béo. Sử dụng quá nhiều chất béo xấu và mỡ động vật sẽ tạo gánh nặng cho gan, khiến gan không thể đào thải hết chất béo, dẫn đến tích tụ mỡ trong gan, làm nặng thêm tình trạng gan nhiễm mỡ. Đồng thời, chất béo xấu làm tăng cholesterol xấu (LDL) trong máu, gây xơ vữa động mạch, ảnh hưởng đến tim mạch. Chất béo xấu còn làm tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp – những yếu tố nguy cơ cao dẫn đến gan nhiễm mỡ.
Các thực phẩm chứa nhiều chất béo xấu và mỡ động vật bao gồm:
- Da động vật: da gà, da vịt, da heo, …
- Nội tạng động vật: lòng đỏ trứng gà, gan, tim, thận, …
- Mỡ động vật: mỡ bò, mỡ lợn, mỡ gà, …
- Thức ăn nhanh: gà rán, khoai tây chiên, hamburger, pizza, …
- Đồ chiên rán: nem rán, chả giò, cá viên chiên, …
1.2. Đồ uống có cồn
Rượu bia là nguyên nhân chính gây ra gan nhiễm mỡ và thúc đẩy tiến triển thành các bệnh gan nguy hiểm khác như xơ gan, ung thư gan. Cồn trong rượu bia phá hủy tế bào gan, làm giảm khả năng chuyển hóa và đào thải chất độc hại, dẫn đến tích tụ mỡ trong gan. Ngoài ra, cồn còn gây ra tình trạng viêm gan, khiến gan tổn thương nặng nề hơn.
Do vậy, người bị gan nhiễm mỡ độ 2 cần tuyệt đối kiêng rượu bia, nước ngọt có gas, nước tăng lực.
1.3. Thịt đỏ
Thịt đỏ tuy giàu protein nhưng lại được chuyển hóa ở gan. Ăn quá nhiều thịt đỏ sẽ khiến gan quá tải, ảnh hưởng đến khả năng đào thải mỡ. Bên cạnh đó, thịt đỏ chứa nhiều chất béo bão hòa, cholesterol xấu (LDL), làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và gan nhiễm mỡ. Thịt đỏ còn chứa nhiều purine, khi chuyển hóa thành axit uric trong cơ thể có thể gây ra bệnh gout.
Các loại thịt đỏ bao gồm: thịt bò, thịt bê, thịt cừu, thịt dê,… Thay vào đó, người bệnh gan nhiễm mỡ nên ăn các loại thịt heo nạc như ức gà, cá, …
1.4. Thực phẩm nhiều cholesterol
Cholesterol cao trong máu cũng là yếu tố nguy cơ gây gan nhiễm mỡ và góp phần làm nặng thêm tình trạng gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, cholesterol cao làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, ảnh hưởng đến tim mạch.
Các thực phẩm chứa nhiều cholesterol bao gồm:
- Lòng đỏ trứng gà
- Nội tạng động vật: gan, tim, thận, …
- Đồ ăn nhanh: gà rán, khoai tây chiên, hamburger, pizza, …
- Sữa nguyên kem và các sản phẩm từ sữa nguyên kem: phô mai, bơ, kem, …
- Các loại bánh ngọt, kẹo mứt, bánh quy
1.5. Thực phẩm chế biến sẵn, đóng hộp
Người bị gan nhiễm mỡ độ 2 cũng cần đặc biệt lưu ý đến nhóm đồ ăn sẵn, chế biến sẵn. Nhóm thực phẩm này tuy tiện lợi, dễ sử dụng nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, đặc biệt là đối với người bệnh gan nhiễm mỡ. Lý do là đồ ăn sẵn, chế biến sẵn thường được tẩm ướp nhiều gia vị, bao gồm cả muối. Muối dư thừa trong cơ thể có thể gây ra tình trạng tăng huyết áp, giữ nước, làm nặng thêm gánh nặng cho gan và ảnh hưởng đến quá trình đào thải độc tố. Bên cạnh đó, đường fructose trong đồ ăn sẵn, chế biến sẵn có thể chuyển hóa thành mỡ trong gan, làm nặng thêm tình trạng gan nhiễm mỡ.
Ngoài ra, đồ ăn sẵn, chế biến sẵn thường được chiên rán, xào nấu với nhiều dầu mỡ, dẫn đến hàm lượng chất béo bão hòa và chất béo trans cao. Những chất béo này không chỉ gây hại cho tim mạch, mà còn làm tăng nguy cơ tích tụ mỡ trong gan.
Không những vậy, Đồ ăn sẵn, chế biến sẵn thường chứa nhiều phụ gia thực phẩm như chất bảo quản, chất tạo màu, chất tạo vị, … Những chất này có thể gây hại cho sức khỏe, làm tăng nguy cơ dị ứng và ảnh hưởng đến chức năng gan.
Các loại đồ ăn sẵn, chế biến sẵn cần kiêng bao gồm:
- Thực phẩm đóng hộp: cá hộp, thịt hộp, pate, …
- Thực phẩm đông lạnh: xúc xích, giò chả, gà rán, khoai tây chiên, …
- Thực phẩm chế biến sẵn: mì gói, cháo gói, súp hộp, …
- Đồ ăn nhanh: hamburger, pizza, gà rán, khoai tây chiên, …
- Đồ ăn đường phố: bánh mì, xôi, thịt nướng, …
1.6. Trái cây nhiều đường
Mặc dù trái cây tốt cho sức khỏe nhưng người gan nhiễm mỡ độ 2 cần hạn chế các loại trái cây nhiều đường như nho, xoài, sầu riêng, … vì đường fructose trong trái cây có thể chuyển hóa thành mỡ trong gan. Đường fructose dư thừa trong cơ thể còn có thể gây ra các vấn đề sức khỏe khác như béo phì, tiểu đường, tim mạch.
Một số loại trái cây nhiều đường như: nho, xoài, sầu riêng, dứa, mít, chuối chín,…
1.7. Gia vị cay nóng
Các loại gia vị cay nóng như ớt, tiêu, tỏi, gừng, … có tính nóng, khi sử dụng quá nhiều sẽ kích thích niêm mạc dạ dày, tá tràng và gan, làm tăng tiết dịch mật, dịch vị, gây nóng gan, ảnh hưởng đến chức năng gan. Đặc biệt, khi gan bị tổn thương do gan nhiễm mỡ, việc sử dụng gia vị cay nóng sẽ khiến gan hoạt động quá tải, làm chậm quá trình phục hồi và khiến tình trạng bệnh trở nặng.
Bên cạnh đó. gia vị cay nóng có thể kích thích hệ tiêu hóa, gây ra các triệu chứng như ợ nóng, trào ngược axit dạ dày, đầy hơi, khó tiêu, tiêu chảy,…
Các loại gia vị cay nóng bao gồm:
- Ớt: ớt tươi, ớt bột, ớt chuông, …
- Tiêu: tiêu đen, tiêu trắng, tiêu sọ, …
- Tỏi: tỏi tươi, tỏi khô, tỏi phi, …
- Gừng: gừng tươi, gừng khô, gừng xay, …
- Hành: hành tây, hành tím, hành lá, …
- Các loại gia vị cay nóng khác: ớt chuông, sa tế, tương ớt, mù tạt, …
2. Gợi ý thực đơn cho người bị gan nhiễm mỡ độ 2
Mục tiêu của chế độ ăn dành cho người bệnh gan nhiễm mỡ độ 2 là cung cấp đầy đủ dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể, hỗ trợ quá trình phục hồi chức năng gan, hạn chế tích tụ mỡ thừa, ngăn ngừa biến chứng.
2.1. Nguyên tắc:
- Ưu tiên thực phẩm tươi sống, chế biến ít dầu mỡ, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 bữa mỗi ngày để giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa.
- Uống đủ nước mỗi ngày, khoảng 2 lít.
- Hạn chế lượng muối, đường và chất kích thích.
2.2. Thực phẩm nên ăn:
– Nhóm rau xanh và trái cây ít đường:
- Rau xanh: Rau bina, bông cải xanh, cải xoăn, súp lơ xanh, măng tây, rau diếp, rau đắng, …
- Trái cây: Táo, bưởi, cam, ổi, thanh long, dâu tây, việt quất, …
– Nhóm chất béo tốt:
- Cá béo: Cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích, cá basa, …
- Dầu thực vật: Dầu ô liu, dầu hạt cải, dầu mè, …
- Các loại hạt: Hạnh nhân, óc chó, hạt chia, hạt lanh, …
- Quả bơ: Bơ sáp, bơ Hass, …
– Nhóm protein nạc:
- Thịt nạc: Ức gà, ức vịt, thịt nạc vai heo, thăn bò, …
- Trứng: Trứng gà, trứng vịt (lòng trắng).
- Các loại đậu: Đậu hũ, đậu đen, đậu xanh, đậu lăng, …
– Nhóm ngũ cốc nguyên hạt:
- Gạo: Gạo lứt, gạo đen, gạo tím.
- Yến mạch: Yến mạch nguyên hạt, yến mạch cán dẹt.
- Bánh mì: Bánh mì nguyên cám, bánh mì đen.
- Ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc dinh dưỡng, granola.
2.3. Ví dụ thực đơn cho một ngày:
– Bữa sáng:
- Cháo yến mạch nấu với sữa đậu nành, thêm trái cây cắt nhỏ.
- Trà thảo mộc.
– Bữa phụ sáng:
- Một nắm các loại hạt (hạnh nhân, óc chó, …)
– Bữa trưa:
- Cá kho, cá hấp,… ăn kèm rau luộc và salad rau củ.
- Gạo lứt.
- Nước cam.
– Bữa phụ chiều:
- Sữa chua, trái cây.
– Bữa tối:
- Ức gà xào nấm và bông cải xanh.
- Gạo lứt.
- Canh rau củ.
- Trái cây tráng miệng.
– Bữa phụ tối:
- Sữa ấm trước khi ngủ.
Lưu ý: Đây chỉ là ví dụ thực đơn, bạn có thể điều chỉnh khẩu phần ăn cho phù hợp với nhu cầu và sở thích của bản thân.
3. Một số lưu ý quan trọng
Người bệnh gan nhiễm mỡ độ 2 nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân. Đồng thời, người bệnh có thể thay đổi thực phẩm trong các nhóm để đa dạng khẩu vị.
Ngoài ra, người bị gan nhiễm mỡ độ 2 cần lưu ý:
- Tập thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày.
- Giảm căng thẳng, stress.
- Ngủ đủ giấc, ít nhất 7-8 tiếng mỗi đêm.
- Uống đủ nước mỗi ngày, khoảng 2 lít.
- Tránh xa bia rượu, thuốc lá và các chất kích thích khác.
- Khám sức khỏe định kỳ để theo dõi tình trạng bệnh.
4. Lời kết
Chế độ dinh dưỡng hợp lý là chìa khóa để cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ độ 2. Người bệnh gan nhiễm mỡ độ 2 cần tuân thủ chế độ ăn uống hợp lý, lối sống khoa học và thực hiện các biện pháp điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ để giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện tình trạng bệnh và nâng cao sức khỏe.
