Có nhiều phương pháp chẩn đoán gan nhiễm mỡ như: Siêu âm, CT – Scanner, MRI, sinh thiết. Trong đó, CT – Scanner (chụp cắt lớp vi tính) là phương pháp chẩn đoán và đánh giá mức độ gan nhiễm mỡ thường được sử dụng. Vì phương pháp này khá nhạy trong phát hiện gan nhiễm mỡ, cho nhiều hình ảnh chi tiết hơn, chính xác hơn so với siêu âm thông thường.

1. Sơ lược về bệnh gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ là biểu hiện đầu tiên của bệnh gan do mỡ. Ở người bình thường lượng mỡ trong gan rất thấp, chỉ chiếm 2-4% trọng lượng của gan bao gồm các trigycerid, acid béo, phospholipid, cholesterol, nhưng nếu lượng mỡ tăng nhiều hơn từ 5-10% cân nặng của gan thì được gọi là gan nhiễm mỡ.
Các nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ có thể được chia thành 2 nhóm chính đó là gan nhiễm mỡ do rượu và không do rượu:
- Gan nhiễm mỡ do rượu: Tình trạng nghiện rượu mạn tính sẽ làm tăng tổng hợp và giảm phân giải chất béo trong gan, dẫn đến mỡ bị ứ lại trong gan.
- Gan nhiễm mỡ không do rượu: Gan nhiễm mỡ không do rượu gồm nhiều nguyên nhân như: Thừa cân, béo phì, bệnh đái tháo đường, tăng mỡ máu, tác dụng phụ của một số loại thuốc như Aspirin, steroids,…

Gan nhiễm mỡ ít khi có các triệu chứng rõ ràng, người bệnh có thể cảm thấy bụng hơi ấm ách và khó chịu, thường được phát hiện tình cờ khi đi khám sức khỏe.
Khi tình trạng gan nhiễm mỡ tiến triển, lượng mỡ trong gan quá nhiều, người bệnh có thể có các triệu chứng như: Buồn nôn, đầy bụng, ăn uống kém, sụt cân, mệt mỏi, vàng da,…
Gan nhiễm mỡ là bệnh lý, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, gan nhiễm mỡ sẽ diễn biến thành viêm gan nhiễm mỡ, xơ gan và ung thư gan, gây đe dọa tính mạng người bệnh.
2. Hình ảnh gan nhiễm mỡ trên CT (Computer Tomography – Chụp Xquang cắt lớp điện toán)
Chụp cắt lớp vi tính (CT- Scanner, thường gọi tắt là chụp CT) là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, kết hợp đồng thời kỹ thuật X-quang và hệ thống máy vi tính để phân tích những hình ảnh thông qua các lớp cắt của tia X-quang. Chụp cắt lớp vi tính khá nhạy trong phát hiện gan nhiễm mỡ, cho nhiều hình ảnh chi tiết hơn, chính xác hơn so với siêu âm thông thường.
Nguyên tắc cơ bản của chụp cắt lớp vi tính là tái tạo lại hình ảnh cắt ngang của cơ thể khi chùm tia X đi qua với sự trợ giúp của vi tính để chuyển đổi các tín hiệu số thành hình ảnh. Sự đậm nhạt của cấu trúc được biểu thị bằng thang tỷ lệ đậm độ màu xám, có thể đo được và được miêu tả bằng thang đậm độ HOUNSFIELD.
Trên hình ảnh chụp cắt lớp vi tính không tiêm thuốc cản quang, gan bình thường có tỷ trọng lớn hơn nhiều so với lá lách và máu; các mạch máu trong gan có thể nhìn thấy như các cấu trúc tương đối giảm tỷ trọng.
Gan khỏe mạnh bình thường có độ tăng quang cao hơn lách từ 8-10 đơn vị Hounsfield. Khi gan nhiễm mỡ thì tỷ lệ này thay đổi ngược lại, lách có độ tăng quang hơn gan ít nhất 25 đơn vị Hounsfield.
Dựa trên phép đo giá trị suy giảm của nhu mô gan, theo đơn vị tính Hounsfield (HU), tình trạng gan nhiễm mỡ được xác định khi:
- Các chỉ số trên màn hình thể hiện tỉ trọng của gan thấp hơn ít nhất 10HU so với lách hoặc nếu tỉ trọng gan ít hơn 40HU (20-26).
- Các mạch máu trong gan xuất hiện tăng đậm độ so với mô gan nhiễm mỡ.
Qua thực tế cho thấy, có sự liên quan phù hợp giữa giá trị đậm độ nhu mô gan trên hình ảnh chụp cắt lớp vi tính và hình ảnh gan nhiễm mỡ khi sinh thiết, do sự tích tụ triglycerid.


Vùng nhiễm mỡ khu trú và vùng gan bảo tồn
Việc chẩn đoán nhiễm mỡ khu trú và không nhiễm mỡ khu trú là khó khăn hơn so với nhiễm mỡ lan tỏa đồng nhất bởi vì các kết quả hình ảnh có thể giống với các tổn thương khối u.
Các kết quả hình ảnh gợi ý giả gan nhiễm mỡ hơn là tổn thương khối thật sự bao gồm: hàm lượng mỡ, vị trí ở các vùng đặc trưng của lắng đọng mỡ hoặc bảo tồn, không có hiệu ứng khối đến các mạch máu và các cấu trúc khác ở gan, có dạng bản đồ hơn là dạng hình tròn hoặc hình bầu dục, giới hạn không rõ, và sự ngấm thuốc tương phản tương tự hoặc ít hơn so với nhu mô gan bình thường.
Các khu vực có liên quan thường là tương đối nhỏ, nhưng thỉnh thoảng có thể có những vùng nhiễm mỡ khu trú không đồng nhất hợp nhất và vùng không nhiễm mỡ rộng lớn ở gan.


Bên cạnh ứng dụng chẩn đoánh và đánh giá mức độ gan nhiễm mỡ, chụp cắt lớp vi tính còn là một công cụ rất hiệu quả để đánh giá xơ gan. Nếu xơ gan giai đoạn sớm, trên hình ảnh cắt lớp vi tinh sẽ thấy gan to, tăng tỷ trọng do xơ hóa. Ở giai đoạn muộn, gan sẽ bị biến đổi hình thái và đường bờ, xuất hiện dấu hiệu tăng áp lực tĩnh mạch cửa, lách to, dày thành tĩnh mạch, nốt tân tạo,…
3. Ưu nhược điểm của chẩn đoán hình ảnh gan nhiễm mỡ qua CT Scan
– Ưu điểm:
- Khá nhạy trong phát hiện gan nhiễm mỡ, cho nhiều hình ảnh chi tiết hơn, chính xác hơn so với siêu âm thông thường.
- Có thể đánh giá trình trạng xơ hóa gan trước xơ gan.
– Nhược điểm:
- Nhạy hơn khi đánh giá gan nhiễm mỡ từ trung bình đến nặng, khó xác định gan nhiễm mỡ nhẹ.
- Kết quả có thể bị ảnh hưởng bởi các chất khác trong gan như sắt, glycogen, thậm chí có cùng hàm lượng chất béo.
4. Lời kết
Hiện nay tại Việt Nam, do mức sống của người dân ngày càng được nâng cao, điều kiện sống thay đổi , ăn uống thừa thãi( nhiều đường, mỡ), ít vận động, không có biện pháp phòng ngừa thích hợp nên trong những năm gần đây, tỷ lệ gan nhiễm mỡ có xu hướng tăng cao rõ rệt.
Để phòng bệnh gan nhiễm mỡ, bạn nên hạn chế và tránh các loại đồ uống có cồn, kiểm soát lượng Cholesterol và đường máu, giảm cân khi bạn bị thừa cân.
Nếu bạn mắc gan nhiễm mỡ do béo phì hoặc do thói quen ăn uống, thì tập thể dục thể thao nhiều hơn là điều không thể thiếu, đồng thời loại bỏ những thực phẩm không tốt cho sức khỏe; ăn nhiều hoa quả tươi, rau xanh và ngũ cốc.
Tham khảo: