Ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular Carcinoma – HCC) là loại ung thư phổ biến nhất bắt nguồn từ gan, đứng thứ ba trong các nguyên nhân gây tử vong do ung thư trên toàn cầu. Tuy nhiên, tại Việt Nam, nhận thức về căn bệnh này vẫn còn hạn chế, dẫn đến việc phát hiện và điều trị muộn. Bài viết này sẽ tập trung giải đáp những thắc mắc xoay quanh triệu chứng của ung thư biểu mô tế bào gan, giúp bạn đọc nhận biết và hành động kịp thời.
1. Ung thư biểu mô tế bào gan là gì?
Ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular Carcinoma – HCC) là một dạng ung thư ác tính xuất phát từ các tế bào gan – những tế bào đảm nhiệm vai trò quan trọng trong việc lọc máu, chuyển hóa dưỡng chất và giải độc cơ thể. Khác với các loại ung thư thứ phát (lan từ cơ quan khác đến gan), HCC khởi phát ngay tại gan và phát triển từ những tổn thương mạn tính của cơ quan này.
Những bệnh lý như viêm gan B, viêm gan C, và xơ gan là nguyên nhân chính dẫn đến ung thư biểu mô tế bào gan. Các virus này không chỉ gây viêm nhiễm mà còn làm tổn thương gan theo thời gian, khiến tế bào gan bị đột biến và chuyển thành ung thư. Đặc biệt, viêm gan B được xem là tác nhân hàng đầu tại Việt Nam, nơi tỷ lệ nhiễm viêm gan B trong cộng đồng rất cao
Theo thống kê từ Bộ Y tế Việt Nam và Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), HCC là một trong những loại ung thư có tỷ lệ mắc cao nhất tại Việt Nam, chỉ đứng sau ung thư phổi và dạ dày. Điều đáng chú ý là bệnh này thường xuất hiện ở nam giới trên 40 tuổi, nhóm đối tượng có thói quen tiêu thụ rượu bia và ít quan tâm đến việc kiểm tra sức khỏe định kỳ. Với các số liệu báo động này, việc hiểu rõ HCC và các yếu tố nguy cơ là vô cùng quan trọng để giúp người dân nâng cao ý thức phòng ngừa và tầm soát bệnh sớm.
2. Những triệu chứng sớm của ung thư biểu mô tế bào gan
Ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) là một thách thức lớn thường được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng” bởi các dấu hiệu ban đầu rất mờ nhạt, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý gan thông thường. Hiểu rõ những triệu chứng sớm của bệnh có thể giúp phát hiện bệnh kịp thời và tăng hiệu quả điều trị.
2.1. Triệu chứng thường gặp của ung thư biểu mô tế bào gan
Ung thư biểu mô tế bào gan là một căn bệnh có diễn biến âm thầm, đặc biệt trong giai đoạn đầu, khi các triệu chứng chưa rõ ràng. Điều này khiến người bệnh thường bỏ qua những dấu hiệu ban đầu, dẫn đến việc chẩn đoán muộn. Tuy nhiên, nếu bạn để ý và nhận biết được các triệu chứng sau, việc phát hiện sớm sẽ giúp tăng khả năng điều trị hiệu quả.
– Đau hoặc tức vùng hạ sườn phải
Gan nằm ở phía dưới xương sườn phải, vì vậy, khi ung thư gan phát triển, khối u có thể gây ra cảm giác đau hoặc tức vùng này. Mức độ đau thường nhẹ, không rõ ràng, khiến người bệnh dễ dàng bỏ qua. Tuy nhiên, cảm giác khó chịu ở khu vực này có thể là dấu hiệu khối u đang lớn dần, tạo áp lực lên bao gan, làm căng giãn và gây đau. Nếu cảm giác này kéo dài hoặc tái diễn, bạn cần phải đi khám bác sĩ để được kiểm tra
– Mệt mỏi, suy nhược cơ thể
Mệt mỏi kéo dài là một triệu chứng rất thường gặp ở người mắc ung thư biểu mô tế bào gan. Người bệnh thường xuyên cảm thấy thiếu năng lượng, dù đã nghỉ ngơi đầy đủ. Đây là dấu hiệu của sự suy giảm chức năng gan, dẫn đến tình trạng cơ thể không thể duy trì sự cân bằng năng lượng. Triệu chứng này có thể bị nhầm lẫn với các bệnh khác, nhưng nếu bạn cảm thấy kiệt sức mà không rõ nguyên nhân, đừng bỏ qua và hãy tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ.
– Giảm cân không rõ lý do
Giảm cân đột ngột, đặc biệt là khi không có thay đổi gì trong chế độ ăn uống hoặc hoạt động thể chất, có thể là một dấu hiệu đáng lo ngại. Đây là triệu chứng khá phổ biến của HCC, khi cơ thể bắt đầu sử dụng năng lượng từ các nguồn dự trữ để duy trì các chức năng sinh lý, vì gan không còn hoạt động bình thường. Sự sụt cân nhanh chóng mà không rõ lý do là dấu hiệu bạn cần chú ý và kiểm tra sức khỏe ngay
2.2. Triệu chứng tiến triển của bệnh
Khi bệnh phát triển, các triệu chứng trở nên rõ ràng và nghiêm trọng hơn. Lúc này, người bệnh thường mới đi khám, nhưng bệnh đã ở giai đoạn muộn:
- Vàng da, vàng mắt: Đây là dấu hiệu đặc trưng khi gan không thể xử lý và loại bỏ bilirubin – một chất thải của hồng cầu – khỏi cơ thể. Hiện tượng này còn gọi là vàng da sinh học.
- Bụng chướng, tích nước (cổ trướng): Dịch tích tụ trong ổ bụng là hậu quả của xơ gan và áp lực từ khối u. Triệu chứng này thường đi kèm với cảm giác căng tức, khó chịu.
- Xuất hiện khối u ở vùng hạ sườn phải: Khi khối u đạt kích thước lớn, nó có thể được sờ thấy qua da, đôi khi đi kèm cảm giác đau âm ỉ.
- Buồn nôn, nôn mửa: Chức năng gan suy giảm khiến hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng, gây ra các triệu chứng như buồn nôn và nôn, đặc biệt sau khi ăn
Việc nhận biết sớm triệu chứng ung thư biểu mô tế bào gan là rất quan trọng, đặc biệt đối với những người có yếu tố nguy cơ cao như viêm gan B, C hoặc xơ gan. Nếu bạn gặp phải một trong những triệu chứng trên, dù chúng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh khác nhau, nhưng không nên bỏ qua. Việc phát hiện sớm ung thư biểu mô tế bào gan giúp tăng cơ hội điều trị và cải thiện tiên lượng bệnh. Hãy chủ động đi khám bác sĩ nếu bạn cảm thấy cơ thể có những thay đổi bất thường.
3. Ai có nguy cơ cao mắc ung thư biểu mô tế bào gan?
Ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) không chỉ là hệ quả của những tổn thương mạn tính mà còn liên quan mật thiết đến một số yếu tố nguy cơ. Việc hiểu rõ các yếu tố này không chỉ giúp phòng bệnh mà còn hỗ trợ phát hiện sớm ở những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất.
– Nhiễm virus viêm gan B và C mạn tính
Một trong những nguyên nhân hàng đầu gây HCC là nhiễm virus viêm gan B (HBV) và C (HCV). Các virus này có khả năng tấn công và gây viêm gan trong thời gian dài, dẫn đến xơ gan và thậm chí là ung thư. Tại Việt Nam, viêm gan B là nguyên nhân chính, với khoảng 10-20% dân số nhiễm HBV, đặt đất nước vào nhóm có tỷ lệ mắc HCC cao nhất thế giới. Điều đáng chú ý là nhiều người nhiễm HBV hoặc HCV không có triệu chứng trong giai đoạn đầu, chỉ khi bệnh tiến triển mới phát hiện ra. Do đó, việc tiêm phòng viêm gan B và kiểm tra sức khỏe định kỳ là vô cùng cần thiết.
– Xơ gan: Bước đệm dẫn đến ung thư gan
Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương nghiêm trọng, mất đi khả năng tự phục hồi. Khi gan bị xơ hóa, các tế bào gan khỏe mạnh dần thay thế bằng mô sẹo, làm tăng nguy cơ đột biến gen và phát triển ung thư. Nguyên nhân dẫn đến xơ gan có thể do viêm gan virus, rượu bia hoặc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
– Lạm dụng rượu bia
Sử dụng rượu bia quá mức là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan, dẫn đến xơ gan và cuối cùng là HCC. Rượu không chỉ làm giảm khả năng tái tạo tế bào gan mà còn kích thích sản xuất các chất độc hại gây hại cho gan. Những người uống rượu nhiều và trong thời gian dài nên đặc biệt cảnh giá.
– Tiếp xúc với độc tố Aflatoxin
Aflatoxin là một loại độc tố sinh học do nấm mốc Aspergillus sinh ra, thường có trong thực phẩm như ngô, đậu phộng, và gạo bị mốc. Tiếp xúc lâu dài với aflatoxin có thể gây tổn thương DNA trong tế bào gan, dẫn đến đột biến và phát triển ung thư. Đây là một vấn đề lớn ở các khu vực nhiệt đới như Việt Nam, nơi điều kiện bảo quản thực phẩm chưa được đảm bảo.
Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ giúp mỗi người tự bảo vệ bản thân và gia đình. Việc tiêm phòng viêm gan B, hạn chế rượu bia, đảm bảo an toàn thực phẩm và kiểm tra sức khỏe định kỳ là những biện pháp đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả trong phòng ngừa ung thư biểu mô tế bào gan. Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe!
4. Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) thường tiến triển âm thầm và chỉ biểu hiện rõ khi đã ở giai đoạn muộn. Vì vậy, việc xác định thời điểm cần thăm khám bác sĩ là rất quan trọng, đặc biệt đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao hoặc xuất hiện triệu chứng bất thường.
– Những ai cần thăm khám sớm
Nếu bạn có một trong các yếu tố nguy cơ như nhiễm viêm gan B, C, xơ gan, hoặc lạm dụng rượu bia, hãy cân nhắc việc kiểm tra định kỳ. Ngoài ra, khi gặp những dấu hiệu sau, bạn nên đến ngay cơ sở y tế để thăm khám:
- Đau hoặc tức vùng hạ sườn phải kéo dài.
- Vàng da, vàng mắt – dấu hiệu chức năng gan suy giảm.
- Bụng chướng, tích nước hoặc cảm giác căng tức liên tục ở vùng bụng.
Những triệu chứng này có thể không đặc hiệu, nhưng trong trường hợp HCC, chúng thường là dấu hiệu cảnh báo quan trọng.
– Các phương pháp chẩn đoán phổ biến
Bác sĩ sẽ chỉ định một số phương pháp chẩn đoán hiện đại để xác định chính xác tình trạng bệnh:
- Siêu âm gan: Là bước đầu tiên để phát hiện các bất thường như khối u hoặc dịch tích tụ. Phương pháp này không gây đau và cho kết quả nhanh chóng.
- Xét nghiệm máu: Đặc biệt là đo nồng độ AFP (alpha-fetoprotein), một dấu ấn sinh học thường tăng cao ở bệnh nhân HCC. Tuy nhiên, AFP không tăng ở tất cả các trường hợp, nên cần kết hợp với các xét nghiệm khác để đưa ra chẩn đoán chính xác hơn.
- CT hoặc MRI: Đây là các phương pháp hình ảnh tiên tiến giúp bác sĩ quan sát rõ ràng vị trí, kích thước và đặc điểm của khối u. MRI còn cung cấp thông tin chi tiết về cấu trúc gan, giúp phân biệt khối u ác tính và lành tính.
Đừng chờ đợi đến khi các triệu chứng trở nên nghiêm trọng mới đi khám. Nếu bạn có nguy cơ cao hoặc thấy bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến gan, bạn hãy sớm đi khám bệnh tại các cơ sở y tế có chuyên khoa sâu về gan mật. Khám định kỳ không chỉ giúp phát hiện bệnh kịp thời mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài của bạn và gia đình.
5. Lời kết: Phòng Bệnh Hơn Chữa Bệnh
Ung thư biểu mô tế bào gan là căn bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa và phát hiện sớm nếu bạn chủ động chăm sóc sức khỏe. Những triệu chứng sớm như đau vùng hạ sườn phải, mệt mỏi không rõ nguyên nhân, giảm cân bất thường hay vàng da có thể là lời cảnh báo quan trọng.
Để giảm nguy cơ mắc bệnh, bạn hãy tiêm phòng viêm gan B, duy trì lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao. Phát hiện sớm sẽ giúp tăng cơ hội điều trị hiệu quả. Hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe của bạn và những người thân yêu!
