Ung thư gan là một trong những loại ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam, đứng hàng đầu về tỷ lệ tử vong. Việc phát hiện sớm đóng vai trò quan trọng trong tăng cường hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, liệu xét nghiệm máu có đủ khả năng phát hiện ung thư gan không? Trong bài viết này, Phòng khám chuyên khoa – Công ty CP Bệnh Viện Gan Tâm Đức sẽ cung cấp thông tin chi tiết về vai trò của xét nghiệm máu trong việc phát hiện ung thư gan, giải thích ý nghĩa các chỉ số liên quan và giới thiệu các phương pháp chẩn đoán bổ sung.

1. Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư gan không?
Xét nghiệm máu là một phương pháp quan trọng trong việc hỗ trợ tầm soát ung thư gan, đặc biệt ở những người thuộc nhóm nguy cơ cao như người nhiễm viêm gan B, C hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh. Trong các xét nghiệm máu hỗ trợ tầm soát ung thư gan thì xét nghiệm AFP (cAlpha-fetoprotein) được sử dụng phổ biến nhất, ngoài ra còn các xét nghiệm máu hỗ trợ khác. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng xét nghiệm AFP và các xét nghiệm máu không thể đưa ra kết luận chính xác về ung thư gan nếu không được kết hợp với các phương pháp chẩn đoán khác như siêu âm, chụp CT hoặc MRI.
– Chỉ số Alpha-fetoprotein (AFP): Vai trò và ý nghĩa
Alpha-fetoprotein (AFP) là một loại glycoprotein được sản xuất chủ yếu bởi gan và túi noãn hoàng của bào thai trong giai đoạn phát triển. Sau khi sinh, mức AFP giảm mạnh và duy trì ở mức rất thấp ở người trưởng thành khỏe mạnh trong suốt cuộc đời. Sự tăng đột ngột nồng độ AFP ở người trưởng thành thường là dấu hiệu cảnh báo về các tình trạng sức khỏe bất thường, bao gồm ung thư gan, ung thư tế bào mầm, hoặc tổn thương gan.
Xét nghiệm AFP được sử dụng rộng rãi như một dấu ấn sinh học (biomarker) để hỗ trợ phát hiện và theo dõi một số bệnh lý, đặc biệt là ung thư gan (hepatocellular carcinoma – HCC). Việc định lượng AFP thường xuyên đặc biệt hữu ích đối với nhóm nguy cơ cao mắc ung thư gan, chẳng hạn như những người bị viêm gan B, C mạn tính hoặc xơ gan. Khi AFP tăng cao (trên 400 ng/mL), đây có thể là chỉ số nghi ngờ ung thư gan, mặc dù không phải tất cả bệnh nhân ung thư gan đều có nồng độ AFP cao. AFP cũng tăng cao trong một số trường hợp ung thư khác như: Ung thư túi noãn hoàng hay ung thư tinh hoàn hoặc buồng trứng (dạng tế bào mầm).
Tóm lại, AFP là một dấu ấn quan trọng, nhưng nó không đặc hiệu hoàn toàn. AFP có thể tăng trong các bệnh lý không phải ung thư như viêm gan, xơ gan hoặc khi mang thai. Vì vậy, kết quả xét nghiệm AFP cần được kết hợp với các phương pháp khác như siêu âm, CT, MRI để đưa ra chẩn đoán chính xác.
– Các chỉ số máu liên quan khác
Ngoài AFP, các chỉ số sau đây cũng có thể cung cấp thông tin hỗ trợ chẩn đoán ung thư gan:
- Enzyme gan (ALT, AST): Đánh giá mức độ tổn thương gan.
- GGT và ALP: Phát hiện các bất thường liên quan đến ống mật, chẳng hạn như tắc nghẽn.
- PIVKA-II: Một chỉ số mới nổi, được chứng minh có hiệu quả cao hơn trong việc hỗ trợ chẩn đoán ung thư gan ở giai đoạn sớm.
– Ưu điểm của xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu là một trong những phương pháp được sử dụng rộng rãi trong y học, nhờ vào những lợi ích nổi bật về tính tiện lợi, chi phí và hiệu quả hỗ trợ tầm soát bệnh. Dưới đây là những ưu điểm chính khiến xét nghiệm máu trở thành lựa chọn phổ biến:
- Đơn giản và nhanh chóng: Quy trình thực hiện xét nghiệm máu rất đơn giản. Chỉ cần lấy một lượng máu nhỏ từ tĩnh mạch, các bác sĩ có thể phân tích và cung cấp kết quả trong thời gian ngắn, thường từ vài giờ đến một ngày. Điều này giúp người bệnh tiết kiệm thời gian và có thể nhanh chóng tiếp cận các biện pháp điều trị nếu cần thiết.
- Ít xâm lấn và an toàn: Xét nghiệm máu là một phương pháp ít xâm lấn, không gây đau đớn và hầu như không để lại biến chứng. Quá trình lấy máu thường diễn ra nhanh chóng, chỉ gây cảm giác châm nhẹ ở vị trí kim tiêm, khiến người bệnh thoải mái hơn so với các phương pháp chẩn đoán khác như sinh thiết hay nội soi.
- Chi phí hợp lý: Với mức chi phí thấp so với nhiều phương pháp chẩn đoán chuyên sâu khác, xét nghiệm máu phù hợp với nhiều đối tượng, từ người lao động phổ thông đến người có thu nhập trung bình. Điều này đặc biệt có ý nghĩa ở các cơ sở y tế phổ thông hoặc trong các chương trình tầm soát sức khỏe cộng đồng.
Mặc dù xét nghiệm máu không thể thay thế hoàn toàn các phương pháp chẩn đoán khác như siêu âm hay chụp MRI, nhưng với những ưu điểm về tính tiện lợi, độ an toàn và khả năng hỗ trợ phát hiện sớm, đây vẫn là một công cụ hữu ích và phổ biến trong việc bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là trong việc theo dõi và tầm soát các bệnh lý liên quan đến gan.
2. Giới hạn của xét nghiệm máu trong phát hiện ung thư gan
Mặc dù xét nghiệm máu là một công cụ quan trọng trong việc tầm soát ung thư gan, nhưng nó không thể đơn độc đưa ra kết luận chính xác. Việc chỉ dựa vào xét nghiệm máu có thể dẫn đến những sai sót, đặc biệt trong giai đoạn sớm của bệnh, khi mức AFP (alpha-fetoprotein) chưa tăng rõ rệt.
– Giới hạn của xét nghiệm máu
AFP là một chỉ số thường được dùng để phát hiện ung thư gan, nhưng nó không phải lúc nào cũng phản ánh đúng tình trạng bệnh. Trong giai đoạn đầu của ung thư gan, AFP có thể không tăng, khiến cho việc phát hiện bệnh trở nên khó khăn hơn.
Mức AFP cũng có thể tăng cao không chỉ khi mắc ung thư gan mà còn có thể xuất hiện ở các bệnh lý khác, như viêm gan mạn tính, xơ gan, hoặc thậm chí là những bệnh lý không liên quan đến gan. Một số loại ung thư khác như ung thư buồng trứng, ung thư tinh hoàn hay các khối u trong đường tiêu hóa cũng có thể khiến AFP tăng cao. Ngoài ra, các yếu tố như mang thai, bệnh lý di truyền hay rối loạn tự miễn cũng có thể làm tăng AFP, dẫn đến kết quả dương tính giả và gây lo lắng không cần thiết cho người bệnh.
– Các phương pháp chẩn đoán bổ sung
Để giảm thiểu những sai sót do xét nghiệm máu, bác sĩ thường kết hợp xét nghiệm máu với các phương pháp chẩn đoán khác nhằm tăng độ chính xác:
- Siêu âm gan: Siêu âm gan là một phương pháp đơn giản, không xâm lấn, giúp phát hiện các bất thường trong gan, như khối u. Đây là phương pháp được sử dụng phổ biến trong việc sàng lọc ban đầu, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao mắc ung thư gan.
- Chụp CT và MRI: Các phương pháp chụp cắt lớp vi tính (CT) và cộng hưởng từ (MRI) cung cấp những hình ảnh chi tiết hơn về gan. Những xét nghiệm này giúp xác định kích thước, vị trí và mức độ lan rộng của khối u, từ đó hỗ trợ quá trình chẩn đoán và lên kế hoạch điều trị.
- Sinh thiết gan: Đây là phương pháp chính xác nhất để xác định ung thư gan. Sinh thiết gan sẽ lấy mẫu mô từ gan để kiểm tra dưới kính hiển vi. Mặc dù là phương pháp xâm lấn hơn so với các phương pháp khác, nhưng sinh thiết gan vẫn được coi là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định ung thư gan.

Như vậy, AFP tăng cao không chỉ xảy ra trong ung thư gan mà còn liên quan đến nhiều tình trạng bệnh lý khác, cả ở gan và ngoài gan. Điều này nhấn mạnh rằng chỉ dựa vào chỉ số xét nghiệm máu để chẩn đoán ung thư gan là không đủ, mà cần phải kết hợp với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và sinh thiết để đảm bảo tính chính xác.
🞂 Bạn có thể tham khảo thêm về siêu âm gan tại bài viết Siêu âm có phát hiện ung thư gan không? Bác sĩ giải đáp
3. Câu hỏi thường gặp (FAQ)
– Khi nào nên làm xét nghiệm máu tầm soát ung thư gan?
Xét nghiệm máu để tầm soát ung thư gan thường được khuyến nghị cho những người có nguy cơ cao, bao gồm những người mắc viêm gan B, C mạn tính, xơ gan, hoặc có tiền sử gia đình mắc ung thư gan. Ngoài ra, những người uống rượu nhiều hoặc béo phì cũng nên thực hiện xét nghiệm này định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về gan.
– Kết quả xét nghiệm máu AFP cao có phải là tôi bị ung thư gan không?
Kết quả xét nghiệm máu với mức AFP cao không đồng nghĩa với việc bạn bị ung thư gan. Mức AFP có thể tăng do nhiều lý do khác như viêm gan mạn tính, xơ gan, hoặc thậm chí một số bệnh lý khác không liên quan đến gan. Để xác định chính xác tình trạng sức khỏe của bạn, bác sĩ sẽ cần kết hợp kết quả xét nghiệm máu với các phương pháp chẩn đoán khác như siêu âm, chụp CT/MRI hoặc sinh thiết gan.
– Có cần làm xét nghiệm máu nhiều lần để tầm soát ung thư gan không?
Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và nguy cơ mắc ung thư gan của từng người, bác sĩ sẽ quyết định tần suất xét nghiệm máu. Với những người có yếu tố nguy cơ cao, thường xuyên tầm soát mỗi 6 tháng hoặc 1 năm là cần thiết để theo dõi và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
4. Lời kết
Tóm lại, xét nghiệm máu, đặc biệt là chỉ số AFP, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phát hiện sớm ung thư gan. Tuy nhiên, xét nghiệm này không thể thay thế hoàn toàn các phương pháp chẩn đoán khác và cần được kết hợp với các phương pháp như siêu âm, CT, MRI hay sinh thiết gan để có kết quả chính xác hơn. Vì vậy, việc chủ động theo dõi sức khỏe định kỳ là rất quan trọng, đặc biệt đối với những người có yếu tố nguy cơ cao.
Để bảo vệ sức khỏe gan của bạn, hãy chú ý đến những yếu tố quan trọng sau:
- Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt là đối với những người có yếu tố nguy cơ cao, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường và có biện pháp can thiệp kịp thời.
- Tuân thủ lối sống lành mạnh: Hạn chế rượu bia, duy trì một chế độ ăn uống cân đối, tiêm phòng viêm gan B, và tránh các thói quen gây tổn hại cho gan sẽ giúp bảo vệ sức khỏe gan tốt hơn.
- Giữ gìn cân nặng hợp lý: Béo phì và các bệnh lý liên quan đến cân nặng là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan, vì vậy duy trì cân nặng hợp lý sẽ góp phần phòng ngừa bệnh tật.
Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, hãy chia sẻ bài viết này để giúp nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc phát hiện sớm ung thư gan. Một khi bệnh được phát hiện kịp thời, khả năng điều trị thành công sẽ cao hơn, và bạn có thể bảo vệ sức khỏe của chính mình và người thân.
Hashtag:
#ungthugan #xetnghiemmaubenhgan #chisoAFP #tamsoatbenhgan #phongnguaungthu #suckhoelamdep #yhoctoantien #xetnghiemgan #phathienungthugan #khambenhdinhky #chamsocgan #benhganmat #phongnguaungthugan #benhlygan #kiemtraungthu