Gan yếu là giai đoạn đầu của suy giảm chức năng gan, nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể tiến triển thành suy giảm chức năng gan dẫn đến nguy cơ mắc phải nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, việc nhận biết sớm các biểu hiện của gan yếu là vô cùng quan trọng để có thể phòng ngừa và điều trị kịp thời.
1. Gan yếu là gì?
Gan là cơ quan quan trọng trong cơ thể, đóng vai trò thiết yếu trong việc thanh lọc độc tố, sản xuất protein, lưu trữ vitamin và khoáng chất,… góp phần duy trì sự sống và nâng cao chất lượng cuộc sống của con người.
Gan yếu là tình trạng gan hoạt động không hiệu quả như bình thường, các chức năng quan trọng của gan bị suy giảm, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe. Gan yếu có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm chế độ ăn uống thiếu khoa học, sử dụng rượu bia quá mức, lây nhiễm virus gan, ảnh hưởng bởi các bệnh lý khác…
Gan yếu là giai đoạn đầu của suy giảm chức năng gan. Khi gan yếu không được điều trị, nó có thể tiến triển thành suy giảm chức năng gan dẫn đến nguy cơ mắc phải nhiều biến chứng nguy hiểm.
🞂 Bạn có thể tìm hiểu thêm tại bài viết: Gan yếu là gì? Có phải là suy giảm chức năng gan không?
2. Gan yếu có biểu hiện gì?
Gan đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự sống nên việc nhận diện sớm các dấu hiệu gan yếu là vô cùng quan trọng để có thể phòng ngừa và điều trị kịp thời.
Dưới đây là một số dấu hiệu thường gặp khi gan yếu:
– Mệt mỏi thường xuyên
Đây là biểu hiện phổ biến nhất của gan yếu. Khi gan suy yếu, chức năng giải độc bị ảnh hưởng, khiến cơ thể tích tụ độc tố, dẫn đến tình trạng uể oải, thiếu năng lượng.
– Đắng miệng
Đắng miệng là một triệu chứng phổ biến, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó nguyên nhân do gan yếu là thường gặp nhất.
Khi gan yếu, chức năng giải độc của cơ thể bị suy giảm, dẫn đến tích tụ độc tố trong máu. Một số độc tố có vị đắng (Bilirubin, Ammonia), khi tích tụ trong máu sẽ kích thích các thụ thể vị giác ở lưỡi, gây ra cảm giác đắng miệng.
Một nguyên nhân nữa cũng góp phần gây đắng miệng ở người bị gan yếu, đó là khô miệng. Gan đóng vai trò sản xuất nước bọt, giúp giữ ẩm cho khoang miệng. Khi gan yếu, lượng nước bọt giảm, dẫn đến tình trạng khô miệng, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và gây ra vị đắng trong miệng.
– Chán ăn, buồn nôn
Gan đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất và bài tiết mật, giúp tiêu hóa chất béo. Khi gan yếu, lượng mật sản xuất ra không đủ, dẫn đến khó tiêu, chán ăn, buồn nôn.
– Da ngứa, nổi mụn
Khi gan yếu, khả năng thải độc của cơ thể bị suy giảm, khiến các chất độc hại tích tụ trong máu, gây ra nhiều vấn đề cho sức khỏe, bao gồm cả da liễu, trong đó, tình trạng ngứa da, nổi mụn là phổ biến nhất. Nguyên nhân của tình trạng này là do:
- Cơ thể tích tụ chất độc: Các chất độc hại như histamine, amoniac,… khi không được gan bài tiết ra ngoài sẽ tích tụ trong máu, kích thích các thụ thể cảm giác ngứa ở da, dẫn đến ngứa ngáy khó chịu.
- Rối loạn nội tiết tố: Gan đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa hormone. Khi gan yếu, sự mất cân bằng nội tiết tố có thể dẫn đến các vấn đề về da như mụn trứng cá, viêm da tiết bã nhờn,…
- Suy giảm hệ miễn dịch: Gan yếu ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị vi khuẩn, nấm tấn công, gây ra các bệnh lý da liễu như chàm, vẩy nến,…
- Khô da: Gan yếu có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất mật, dẫn đến khô da, bong tróc, ngứa ngáy.
– Nước tiểu sẫm màu
Nước tiểu sẫm màu là dấu hiệu của sự tích tụ bilirubin trong máu. Bilirubin là chất được gan sản xuất ra trong quá trình phân hủy tế bào máu già. Khi gan yếu, bilirubin không được bài tiết ra khỏi cơ thể, dẫn đến nước tiểu có màu sẫm.
– Hơi thở có mùi hôi
Gan đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa các chất độc hại trong cơ thể, bao gồm cả ammonia. Ammonia là một chất có mùi khai nồng, được tạo ra trong quá trình phân hủy protein. Khi gan yếu, chức năng chuyển hóa ammonia bị suy giảm, dẫn đến tích tụ ammonia trong máu. Ammonia sau đó được bài tiết qua phổi, gây ra mùi hôi khó chịu trong hơi thở.
Bên cạnh đó, nhiều người gặp tình trạng hôi miệng, đặc biệt là vào buổi sáng khi thức dậy, nguyên nhân là do:
- Khô miệng: Gan đóng vai trò sản xuất nước bọt, giúp giữ ẩm cho khoang miệng. Khi gan yếu, lượng nước bọt giảm, dẫn đến tình trạng khô miệng, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và gây hôi miệng.
- Rối loạn tiêu hóa: Gan yếu có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, dẫn đến các vấn đề như táo bón, đầy hơi, trào ngược axit,… Những vấn đề này có thể tạo ra mùi hôi khó chịu trong hơi thở.
– Đau hạ sườn phải
Đau vùng gan là một triệu chứng phổ biến, có thể xuất hiện ở nhiều người. Cơn đau có thể xuất hiện ở hạ sườn phải, lan ra vai hoặc lưng, và thường kèm theo các triệu chứng khác như buồn nôn, chán ăn, mệt mỏi,…
Nguyên nhân là do các tế bào gan bị tổn thương, dẫn đến sưng tấy và kích ứng. Điều này gây áp lực lên lớp vỏ gan, nơi có chứa các dây thần kinh cảm giác, dẫn đến cảm giác đau nhức ở hạ sườn phải. Mức độ đau có thể từ nhẹ đến dữ dội, tùy thuộc vào mức độ viêm nhiễm và vị trí tổn thương.
Bên cạnh đó, ở bệnh nhân xơ gan, mô xơ cứng khiến gan co lại, cản trở lưu thông máu và gây áp lực lên các cơ quan xung quanh, bao gồm cả dây thần kinh cảm giác ở hạ sườn phải. Do đó, người bệnh xơ gan thường xuyên cảm thấy đau nhức, khó chịu ở vùng này. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, thường xuất hiện sau khi ăn hoặc khi vận động mạnh.
– Vàng da, vàng mắt
Khi không được điều trị kịp thời và đúng cách, tình trạng gan yêu sẽ tiến triển thành suy giảm chức năng gan, xơ gan,… với các biểu hiện vàng da, vàng mắt (do sự tích tụ bilirubin trong máu). Đây là dấu hiệu điển hình của bệnh gan nặng.
– Trướng bụng
Trướng bụng, hay còn gọi là cổ trướng, là tình trạng bụng căng phồng do tích tụ dịch trong khoang bụng. Đây là một biến chứng nguy hiểm thường gặp ở giai đoạn cuối của bệnh xơ gan, khi chức năng gan đã suy giảm nghiêm trọng.
Nguyên nhân là do khi gan bị xơ hóa, dòng máu lưu thông qua gan bị cản trở, dẫn đến tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Áp lực cao này khiến dịch từ mao mạch rò rỉ vào khoang bụng, gây ra trướng bụng. Bên cạnh đó, khi gan suy yếu, lượng albumin giảm, khiến nước dễ dàng thoát khỏi mạch máu và tích tụ trong khoang bụng, dẫn đến trướng bụng.
– Giảm chất lượng giấc ngủ
Melatonin là hormone điều hòa giấc ngủ, được sản xuất bởi tuyến tùng ở não bộ, và gan đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa melatonin thành các sản phẩm thoái hóa.
Khi chức năng gan suy giảm, quá trình này có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến tích tụ melatonin trong cơ thể hoặc bài tiết melatonin ra ngoài cơ thể nhanh hơn bình thường, khiến bạn khó ngủ, ngủ không sâu giấc.
Ngoài ra, khi gan yếu, khả năng thải độc của cơ thể bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng tích tụ độc tố trong máu. Một số chất độc hại có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, gây rối loạn giấc ngủ.
3. Cần là gì khi gan yếu?
Chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý là vô cùng quan trọng để bảo vệ gan và nâng cao sức khỏe tổng thể. Do đó, việc điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt là điều cần thiết khi gan yếu.
– Điều chỉnh chế độ ăn uống
- Bổ sung nhiều trái cây, rau xanh: Trái cây và rau xanh cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ cần thiết cho cơ thể, giúp tăng cường sức khỏe gan. Nên ưu tiên các loại trái cây có màu sẫm như việt quất, nho, mận,… và rau xanh như bông cải xanh, cải bó xôi, rau diếp cá,…
- Chọn ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào, giúp hỗ trợ tiêu hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, tiểu đường,… Nên chọn gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám,… thay cho gạo trắng, bánh mì trắng.
- Hạn chế thức ăn nhanh, đồ chiên rán, đồ nhiều dầu mỡ: Những thực phẩm này chứa nhiều chất béo bão hòa và cholesterol, gây hại cho gan và tim mạch. Nên hạn chế tối đa việc sử dụng các món ăn này.
- Uống đủ nước: Nước giúp thanh lọc cơ thể, loại bỏ độc tố và giảm tình trạng khô miệng. Nên uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày.
– Điều chỉnh chế độ sinh hoạt
- Hạn chế rượu bia và chất kích thích: Rượu bia và chất kích thích như thuốc lá gây hại cho gan, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh gan như xơ gan, ung thư gan,… Nên hạn chế tối đa việc sử dụng các chất này.
- Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục giúp tăng cường sức khỏe gan và cơ thể. Nên dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập thể dục, lựa chọn các bài tập phù hợp với sức khỏe.
- Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì: Thừa cân hoặc béo phì có thể ảnh hưởng đến chức năng gan. Nên áp dụng chế độ ăn uống hợp lý và tập thể dục thường xuyên để giảm cân.
- Tiêm phòng viêm gan A và viêm gan B: Viêm gan A và viêm gan B là hai nguyên nhân chính gây tổn thương gan. Nên tiêm phòng đầy đủ các loại vắc-xin này để bảo vệ sức khỏe gan.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu gan yếu để có biện pháp điều trị kịp thời.
4. Lời kết
Tóm lại, gan yếu có nhiều biểu hiện khác nhau. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu này và có lối sống khoa học, lành mạnh là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe gan. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu gan yếu và có biện pháp điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe gan và nâng cao chất lượng cuộc sống.
