Bệnh gout, hay còn gọi là thống phong, là một dạng viêm khớp phổ biến và phức tạp. Nguyên nhân chính của bệnh là sự lắng đọng tinh thể urat trong khớp do nồng độ acid uric trong máu tăng cao. Nhận biết sớm các dấu hiệu của gout không chỉ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả mà còn giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm.
1. Bệnh gout là gì?
Gout là một dạng viêm khớp xảy ra do sự tích tụ quá mức acid uric trong máu, dẫn đến hình thành các tinh thể urat tại khớp và mô mềm. Acid uric là sản phẩm của quá trình phân hủy purin – một hợp chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm như thịt đỏ, hải sản, và nội tạng động vật. Khi nồng độ acid uric trong máu vượt quá khả năng đào thải của thận, các tinh thể urat hình thành và lắng đọng tại các khớp, gây viêm, đau đớn, và cứng khớp.
Bệnh gout thường gặp nhất ở nam giới trên 40 tuổi và phụ nữ sau mãn kinh, nhưng ngày càng phổ biến ở người trẻ do thói quen ăn uống nhiều đạm và sử dụng rượu bia. Đây là một bệnh mạn tính với các giai đoạn cấp tính và mạn tính, nếu không được điều trị đúng cách có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như tổn thương khớp vĩnh viễn, sỏi thận, và suy thận
Hiểu biết rõ về bản chất của bệnh giúp người bệnh chủ động trong việc điều chỉnh lối sống và điều trị, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
2. Các dấu hiệu nhận biết bệnh Gout
Bệnh gout, một dạng viêm khớp do rối loạn chuyển hóa purin, có các triệu chứng đặc trưng giúp nhận diện sớm. Những dấu hiệu này thường rõ ràng nhưng dễ bị bỏ qua nếu không có kiến thức cơ bản về bệnh. Dưới đây là các triệu chứng chính cần chú ý để phát hiện và điều trị kịp thời.
– Đau khớp đột ngột và dữ dội
Triệu chứng nổi bật nhất của gout là cơn đau khớp xảy ra đột ngột, thường vào ban đêm. Cơn đau dữ dội tập trung ở các khớp nhỏ, đặc biệt là khớp ngón chân cái. Người bệnh thường mô tả cảm giác đau như bị kim châm hoặc bị bẻ gãy xương, làm cản trở nghiêm trọng các hoạt động hàng ngày.
– Sưng, nóng và đỏ tại vùng khớp
Khi cơn gout cấp tính bùng phát, các khớp bị ảnh hưởng trở nên sưng to, nóng rát và có màu đỏ hoặc tím. Vùng da quanh khớp căng bóng và cực kỳ nhạy cảm, chỉ cần chạm nhẹ cũng gây đau buốt. Tình trạng viêm này có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày nếu không được điều trị.
– Hạn chế vận động
Do tình trạng đau và viêm, khớp bị gout thường mất khả năng vận động linh hoạt. Người bệnh gặp khó khăn trong các hoạt động cơ bản như đi lại, cầm nắm đồ vật, hoặc thậm chí đứng yên cũng đau đớn. Triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn làm tăng nguy cơ biến dạng khớp.
– Xuất hiện hạt tophi
Ở giai đoạn mạn tính, bệnh gout gây tích tụ tinh thể urat dưới da, hình thành các hạt tophi. Đây là những cục u cứng, thường xuất hiện ở quanh khớp, tai, hoặc dưới da bàn tay, cánh tay, bàn chân. Tophi không chỉ làm biến dạng các khớp mà còn có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn nếu không được can thiệp kịp thời.
– Tái phát cơn gout cấp
Gout là bệnh lý có tính chất tái phát. Các cơn đau khớp gout cấp không chỉ xuất hiện lần đầu mà có thể lặp lại với tần suất ngày càng cao. Mỗi đợt tái phát làm tổn thương thêm các khớp khác, gây ra đau đớn kéo dài và làm tăng nguy cơ phát triển thành các biến chứng nặng hơn như sỏi thận, suy thận hoặc bệnh lý tim mạch.
Những dấu hiệu trên là tín hiệu rõ ràng cảnh báo về bệnh gout. Nếu phát hiện bất kỳ triệu chứng nào, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, kết hợp duy trì lối sống lành mạnh nhằm kiểm soát bệnh hiệu quả. Việc nhận biết các triệu chứng của gout ngay từ giai đoạn đầu đóng vai trò quan trọng trong điều trị và phòng ngừa biến chứng.
3. Các giai đoạn bệnh gout
Bệnh gout không xuất hiện đột ngột mà phát triển qua ba giai đoạn chính. Mỗi giai đoạn có đặc điểm riêng, phản ánh mức độ tiến triển của bệnh. Hiểu rõ từng giai đoạn giúp người bệnh chủ động hơn trong việc phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.
– Giai đoạn tăng acid uric máu không triệu chứng
Giai đoạn đầu tiên của bệnh gout thường không có biểu hiện lâm sàng rõ rệt. Người bệnh chưa cảm nhận được cơn đau hoặc bất kỳ dấu hiệu viêm khớp nào. Tuy nhiên, nếu xét nghiệm máu, nồng độ acid uric sẽ cao hơn mức bình thường (trên 7 mg/dL đối với nam và 6 mg/dL đối với nữ).
Ở giai đoạn này, mặc dù chưa có triệu chứng rõ ràng, sự tích tụ acid uric đã bắt đầu diễn ra trong cơ thể, tạo tiền đề cho sự lắng đọng tinh thể urat trong khớp và mô mềm. Việc phát hiện sớm ở giai đoạn này thường nhờ vào các cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi người bệnh đi khám vì các vấn đề sức khỏe khác.
– Giai đoạn gout cấp tính
Giai đoạn này đánh dấu bằng các cơn đau khớp đột ngột và dữ dội, thường xảy ra vào ban đêm hoặc sau các bữa ăn giàu purin như thịt đỏ, hải sản, hoặc sau khi uống rượu bia. Cơn đau tập trung ở các khớp nhỏ, đặc biệt là khớp ngón chân cái. Các vùng khớp bị ảnh hưởng thường sưng đỏ, nóng rát, và cực kỳ nhạy cảm khi chạm vào.
Cơn gout cấp tính có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, sau đó tự thuyên giảm, nhưng các cơn đau sẽ tái phát nếu không được điều trị. Đây là thời điểm bệnh dễ nhận biết nhất và người bệnh thường tìm đến bác sĩ.
– Giai đoạn gout mạn tính
Nếu không được kiểm soát tốt, bệnh gout sẽ tiến triển sang giai đoạn mạn tính. Ở giai đoạn này, tinh thể urat tích tụ lâu ngày hình thành các hạt tophi – những cục u cứng dưới da, thường xuất hiện quanh khớp, vành tai hoặc trên bàn tay, bàn chân.
Tophi không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn làm biến dạng khớp, giảm khả năng vận động, thậm chí dẫn đến tổn thương khớp vĩnh viễn. Ngoài ra, gout mạn tính còn đi kèm với nguy cơ cao mắc các biến chứng như sỏi thận, suy thận, và bệnh tim mạch.
4. Những ai dễ mắc bệnh gout
Bệnh gout có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn so với những người khác. Các yếu tố nguy cơ chủ yếu bao gồm giới tính, độ tuổi, thói quen ăn uống, tình trạng sức khỏe tổng thể và yếu tố di truyền. Hiểu rõ những nhóm người dễ mắc bệnh gout giúp mỗi chúng ta chủ động phòng ngừa và quản lý sức khỏe hiệu quả.
– Nam giới trên 40 tuổi và phụ nữ sau mãn kinh
Gout là một bệnh phổ biến hơn ở nam giới, đặc biệt là những người trên 40 tuổi. Nguyên nhân là do nam giới có mức acid uric cao hơn trong máu, dẫn đến việc hình thành tinh thể urat trong khớp. Sau tuổi 40, chức năng thận suy giảm, khả năng đào thải acid uric kém đi, khiến bệnh gout có thể khởi phát.
Ở phụ nữ, bệnh gout thường ít gặp hơn trong độ tuổi sinh sản do hormone estrogen có tác dụng bảo vệ, giúp làm giảm nồng độ acid uric trong cơ thể. Tuy nhiên, sau mãn kinh, khi mức estrogen giảm xuống, nguy cơ mắc bệnh gout ở phụ nữ gia tăng đáng kể. Do đó, độ tuổi và giới tính là những yếu tố quan trọng quyết định nguy cơ mắc bệnh gout.
– Thói quen ăn uống không lành mạnh
Một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất của bệnh gout là chế độ ăn uống. Những thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, hải sản, và các sản phẩm nội tạng động vật làm tăng nồng độ acid uric trong máu. Khi cơ thể không thể đào thải hết lượng acid uric dư thừa, chúng sẽ lắng đọng trong các khớp, gây ra cơn đau gout.
Bên cạnh đó, việc sử dụng quá nhiều rượu bia, đặc biệt là bia, cũng là một yếu tố nguy cơ quan trọng. Bia chứa nhiều purin, làm tăng nồng độ acid uric trong cơ thể. Người có thói quen ăn uống không lành mạnh dễ mắc gout hơn những người duy trì chế độ ăn uống cân bằng.
– Béo phì và tình trạng sức khỏe kém
Béo phì là một yếu tố nguy cơ hàng đầu trong việc phát triển bệnh gout. Người thừa cân hoặc béo phì thường có nồng độ acid uric cao hơn trong máu do cơ thể sản xuất nhiều acid uric hơn và khó khăn hơn trong việc bài tiết qua thận. Việc thừa cân cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác như tiểu đường và bệnh tim mạch, các bệnh lý này cũng làm tăng nguy cơ mắc gout.
– Sử dụng một số loại thuốc
Một số loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gout, đặc biệt là các thuốc lợi tiểu được sử dụng để điều trị huyết áp cao hoặc suy tim. Các thuốc này làm giảm khả năng bài tiết acid uric qua thận, dẫn đến tăng nồng độ acid uric trong máu. Ngoài ra, một số thuốc khác như thuốc ức chế miễn dịch cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc gout.
– Yếu tố di truyền
Di truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành bệnh gout. Nếu trong gia đình có người mắc gout, nguy cơ phát triển bệnh của bạn cũng sẽ cao hơn. Các nghiên cứu cho thấy, người có người thân trong gia đình mắc bệnh gout có khả năng mắc bệnh cao gấp đôi so với người không có tiền sử gia đình bị gout.
5. Lời kết
Bệnh gout là một bệnh lý có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng những người có thói quen ăn uống không lành mạnh, béo phì, sử dụng thuốc lợi tiểu, hoặc có yếu tố di truyền sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh. Các triệu chứng của gout bao gồm các cơn đau khớp đột ngột và dữ dội, đặc biệt là ở khớp ngón chân cái, kèm theo sưng đỏ, nóng rát, và nhạy cảm khi chạm vào. Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể hình thành các hạt tophi dưới da, đặc biệt ở các khớp, dẫn đến biến dạng khớp và giảm khả năng vận động.
Việc nhận diện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như tổn thương khớp vĩnh viễn hoặc suy thận. Thường xuyên kiểm tra mức acid uric trong máu và duy trì lối sống lành mạnh là cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh gout. Đặc biệt, một chế độ ăn uống cân bằng, giảm thiểu thực phẩm giàu purin và hạn chế rượu bia sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
Bệnh gout có thể kiểm soát được nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, nhưng nếu không chú ý, bệnh có thể gây ra những ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
Nguồn tham khảo
- Trung tâm Y tế Quận 5 – bvquan5.medinet.gov.vn
- Trung tâm Y tế Quận Bình Tân – trungtamytebinhtan.medinet.gov.vn
- Bệnh viện Đa khoa Cao Bằng – benhvientinh.caobang.gov.vn
