Cách đọc kết quả định lượng virus viêm gan B

Xét nghiệm định lượng virus viêm gan B là một trong các xét nghiệm cần thiết trong chẩn đoán, đánh giá hiệu quả điều trị bệnh viêm gan B. Xét nghiệm này thường được chỉ định cho bệnh nhân đang điều trị viêm gan B, từ đó thay đổi liệu trình điều trị phù hợp. Dưới đây là cách đọc kết quả định lượng virus viêm gan B, mời Quý vị tham khảo.

1. Mục đích của xét nghiệm định lượng virus viêm gan B

Xét nghiệm định lượng virus viêm gan B là xét nghiệm định lượng HBV-DNA. Đây là xét nghiệm sinh học phân tử, thông thường được thực hiện bằng kỹ thuật PCR (polymerase chain reaction) là kỹ thuật nhân bản DNA trong ống nghiệm qua các chu kỳ nhiệt độ.

Xét nghiệm định lượng virus viêm gan B nhằm xác định số lượng hay nồng độ của virus trong một đơn vị thể tích huyết tương/ huyết thanh, sử dụng đơn vị IU/ml hoặc copy/ml (1IU tương ứng 5-6 copy), từ đó đánh giá mức độ nhân lên của virus viêm gan B trong các tế bào gan.

Xét nghiệm định lượng virus viêm gan B có vai trò quan trọng trong chẩn đoán và đánh giá bệnh viêm gan B. Cụ thể, xét nghiệm định lượng viêm gan B nhằm các mục đích sau:

• Cân nhắc quyết định điều trị: Xét nghiệm định lượng virus viêm gan B sẽ cho thấy số lượng virus viêm gan B trong máu nhiều hay ít, virus có đang nhân lên hay không để từ đó bác sĩ sẽ có thêm cơ sở để đưa ra quyết định điều trị hay không. Ví dụ, ở những người lành mang virus, kết quả xét nghiệm có HBsAg dương tính nhưng số lượng virus thấp thì việc điều trị chưa là bắt buộc. Tuy nhiên, ở người có hệ miễn dịch yếu, virus có thể phát triển, nhân lên số lượng nhiều thì việc điều trị là cần thiết.
• Theo dõi hiệu quả điều trị: Sử dụng thuốc kháng virus được dùng trong điều trị viêm gan B nhằm kiểm soát lượng virus. Nếu sử dụng thuốc kháng virus từ 1 – 3 tháng, xét nghiệm định lượng virus viêm gan B giảm 100 lần thì được đánh giá là thuốc điều trị có hiệu quả. Bệnh nhân điều trị viêm gan B được chỉ định xét nghiệm định lượng virus viêm gan B định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị, điều chỉnh thuốc kịp thời khi có dấu hiệu kháng thuốc.
• Phát hiện kháng thuốc: Nếu thuốc điều trị có hiệu quả trong một khoảng thời gian nhất định, định lượng virus viêm gan B đã thấp đi nhưng lại cao trở lại thì nguy cơ cao virus có khả năng kháng thuốc điều trị. Cũng có thể do nguyên nhân bệnh nhân không tuân thủ điều trị nên cần kiểm tra cẩn thận.

2. Xét nghiệm định lượng virus viêm gan B được thực hiện khi nào?

Bác sĩ thường yêu cầu người bệnh làm xét nghiệm định lượng virus viêm gan B khi:

• Có biến chủng precore khi HbeAg (-) và anti HBe (+).
• Trên lâm sàng cho thấy có liên quan đến viêm gan siêu vi mà tất cả các dấu hiệu huyết thanh còn lại đều âm tính, đặc biệt là HBsAg.
• Trước khi quyết định điều trị, bệnh nhân cũng cần làm xét nhiệm HBV DNA và dựa trên kết quả dương tính của HBV- DNA để bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp.

3. Cách đọc kết quả định lượng virus viêm gan B

Xét nghiệm HBV-DNA có thể định lượng chính xác số lượng virus trên mỗi đơn vị huyết tương hoặc huyết thanh (đơn vị đo thường là copies/ml hoặc IU/ml). Kết quả HBV-DNA định lượng virus viêm gan B như sau:

• HBV-DNA đạt trên 10.000 IU/ml: Nồng độ virus cao.
• HBV-DNA đạt từ 2.000 – 10.000 IU/ml: Nồng độ virus trung bình.
• HBV-DNA đạt dưới 2.000 IU/ml: Nồng độ virus ở mức thấp.

Trong chẩn đoán điều trị bệnh, xét nghiệm định lượng virus viêm gan B cần kết hợp với các kết quả xét nghiệm khác để chẩn đoán tình trạng bệnh chính xác. Định lượng virus viêm gan B trong máu cao có nghĩa virus đang nhân lên rất nhanh, nếu tình trạng này tiếp tục xảy ra, người bệnh có thể phải đối mặt với nguy cơ biến chứng ung thư gan, xơ gan. Cần tiếp tục theo dõi định lượng virus viêm gan B kết hợp với chỉ số chức năng gan, siêu âm gan,… để can thiệp sớm khi bệnh có dấu hiệu tiến triển nặng.

Ngoài ra, hàm lượng virus viêm gan B trong máu cao cho thấy nguy cơ lây lan cao cho người khác, do đó người bệnh cũng cần có biện pháp tự cách ly phù hợp.

4. Các yếu tố ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm định lượng virus viêm gan B

Số lượng virus viêm gan B có trong mẫu máu bệnh phẩm được phân tích có thể cho kết quả không chính xác do một số yếu tố như:

• Thời gian bảo quản lâu: Thời gian bảo quản quá lâu trong điều kiện không đảm bảo có thể làm giảm dấu hiệu virus, từ đó kết quả định lượng không chính xác.
• Chất chống đông Heparin: Chất chống đông này có trong ống lấy mẫu bệnh phẩm để giữ máu không bị đông trong điều kiện bảo quản và xét nghiệm dễ dàng hơn. Song chính chất này có thể khiến mẫu bệnh phẩm bị ức chế với phản ứng PCR – phản ứng trong xét nghiệm định lượng virus viêm gan B.

5. Xét nghiệm định lượng virus viêm gan B có cần nhịn ăn không?

Nếu chỉ thực hiện 01 xét nghiệm định lượng virus viêm gan B thì việc ăn hoặc uống không ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm. Tuy nhiên, trong xét nghiệm bệnh gan nói chung và xét nghiệm viêm gan B nói riêng, bác sĩ thường chỉ định người bệnh làm xét nghiệm định lượng virus viêm gan B cùng với xét nghiệm chức năng gan – xét nghiệm này cần nhịn ăn 06 tiếng trước khi xét nghiệm.