Bilirubin là một chất màu vàng được tạo ra khi cơ thể phân hủy hồng cầu. Nồng độ bilirubin trong máu có thể tăng cao do một số nguyên nhân, bao gồm bệnh gan, tắc mật và thiếu máu. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về chỉ số bilirubin bình thường và các nguyên nhân gây tăng bilirubin.
1. Bilirubin là gì?
Bilirubin là một chất màu vàng được tạo ra khi cơ thể phân hủy hồng cầu. Hồng cầu là các tế bào máu đỏ có nhiệm vụ vận chuyển oxy đến các tế bào trong cơ thể. Khi hồng cầu già và chết, chúng sẽ được gan phân hủy. Quá trình này tạo ra bilirubin.
2. Nồng độ bilirubin bình thường
Nồng độ bilirubin bình thường trong máu thường được xác định bằng một trong hai cách đo là tổng bilirubin hoặc bilirubin liên kết với albumin. Các giá trị thông thường có thể khác nhau một chút tùy vào phương pháp xét nghiệm được sử dụng và đơn vị đo, nhưng thông thường chúng thường nằm trong khoảng sau:
- Bilirubin toàn phần: Khoảng 0.3 – 1.0 mg/dL hoặc 5.1 – 17.0 µmol/L.
- Bilirubin không liên kết (bilirubin gián tiếp): Khoảng 0.1 – 0.3 mg/dL hoặc 1.7 – 5.1 µmol/L.
Nếu nồng độ bilirubin cao hơn ngưỡng bình thường này thì có thể bạn đang mắc một bệnh lý nào đó.
Lưu ý rằng các giá trị này có thể thay đổi tùy theo hệ thống đo lường được sử dụng trong các phòng xét nghiệm và cũng có thể khác nhau theo độ tuổi và thể trạng của từng cá nhân.
3. Các nguyên nhân gây tăng bilirubin
Có nhiều nguyên nhân gây tăng bilirubin, bao gồm:
- Bệnh gan: Bệnh gan là nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng bilirubin. Bệnh gan có thể làm giảm khả năng của gan phân hủy bilirubin, dẫn đến tăng nồng độ bilirubin trong máu.
- Tắc mật: Tắc mật là tình trạng ống dẫn mật bị tắc nghẽn. Ống dẫn mật là ống dẫn mật từ gan đến ruột non. Tắc mật có thể làm giảm khả năng bài tiết bilirubin ra khỏi cơ thể, dẫn đến tăng nồng độ bilirubin trong máu.
- Thiếu máu: Thiếu máu là tình trạng thiếu hồng cầu. Hồng cầu là các tế bào máu đỏ có nhiệm vụ vận chuyển oxy đến các tế bào trong cơ thể. Khi thiếu máu, cơ thể sẽ sản xuất ra nhiều bilirubin hơn, dẫn đến tăng nồng độ bilirubin trong máu.
4. Triệu chứng của tăng bilirubin
Các triệu chứng của tăng bilirubin bao gồm:
- Vàng da: Vàng da là triệu chứng phổ biến nhất của tăng bilirubin. Vàng da là hiện tượng da, lòng trắng mắt và niêm mạc có màu vàng.
- Nước tiểu sẫm màu: Nước tiểu sẫm màu là một triệu chứng khác của tăng bilirubin. Nước tiểu sẫm màu có thể có màu nâu, nâu đỏ hoặc nâu đen.
- Phân nhạt màu: Phân nhạt màu là một triệu chứng khác của tăng bilirubin. Phân bình thường có màu nâu sẫm. Nếu phân có màu nhạt hơn bình thường, thì có thể bạn đang bị tăng bilirubin.
5. Điều trị tăng bilirubin
Tăng bilirubin có thể là dấu hiệu của nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau. Việc điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra tăng bilirubin và tình trạng sức khỏe của từng cá nhân. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến của tăng bilirubin và cách điều trị tương ứng:
- Tăng bilirubin do bệnh gan: Đối với các vấn đề liên quan đến gan, điều trị thường tập trung vào chăm sóc gan và giảm tải lượng bilirubin trong cơ thể. Điều này có thể bao gồm ăn uống lành mạnh, tránh các chất gây độc hại cho gan như rượu và thuốc lá, dùng thuốc để hỗ trợ chức năng gan và điều trị các bệnh gan cụ thể nếu có.
- Tăng bilirubin do rối loạn tiêu hóa: Nếu bilirubin tăng do các vấn đề tiêu hóa như tắc dạ dày – tá tràng, điều trị sẽ nhắm vào giảm tải lượng bilirubin qua tiêu hóa bằng cách xử lý căn nguyên của vấn đề.
- Tăng bilirubin do suy giảm hủy hoại hồng cầu: Nếu bilirubin tăng do suy giảm hủy hoại hồng cầu (như trong bệnh thalassemia, thiếu máu bẩm sinh, viêm gan do virus), điều trị tập trung vào giảm số lượng hồng cầu bị phá hủy và giảm sự hấp thụ bilirubin.
- Tăng bilirubin do cản trở dòng mật: Nếu bilirubin tăng do cản trở dòng mật (như đòn bẩy gan, đá vôi mật, nhiễm trùng đường mật), điều trị có thể là giải phẫu để loại bỏ cản trở hoặc sử dụng các phương pháp điều trị không phẫu thuật.
Để xác định nguyên nhân và lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu, bạn nên tham khảo bác sĩ chuyên khoa. Bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm và đánh giá tình trạng sức khỏe của bạn để đưa ra đánh giá chính xác và kế hoạch điều trị phù hợp.
6. Lời kết
Nồng độ bilirubin trong máu có thể tăng cao do một số nguyên nhân, bao gồm bệnh gan, tắc mật và thiếu máu. Nếu bạn có các triệu chứng của tăng bilirubin, thì cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
