Người bệnh xơ gan cần có chế độ ăn uống phù hợp để cơ thể đủ dưỡng chất cần thiết nhưng khômg làm tăng gamhs nặng cho gan. Dưới đây là những nguyên tắc ăn uống mà người bệnh xơ gan có thể tham khảo.
1. Nguyên tắc chung trong chế độ ăn uống dành cho người bệnh xơ gan
Thông thường, sau khi nhận được kết quả chẩn đoán mắc bệnh xơ gan, ngoài đưa ra phác đồ điều trị, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh tuân thủ lối sống khoa học, áp dụng chế độ dinh dưỡng phù hợp càng sớm càng tốt.
Bệnh xơ gan giai đoạn đầu không yêu cầu chế độ ăn kiêng đặc biệt, người bệnh nên ăn uống cân bằng và duy trì cân nặng chuẩn theo BMI. Người bệnh nên ăn đa dạng các nhóm thực phẩm, bao gồm: gạo, ngũ cốc, trái cây và rau quả, các loại đậu và thịt nạc, đặc biệt là protein như đậu và thịt (không nên ăn các loại thịt đỏ và thịt được chế biến sẵn). Nên chọn các loại rau củ quả tươi, không nên sử dụng đồ ăn để lâu trong tủ lạnh. Mỗi nhóm thực phẩm đều cung cấp cho cơ thể các chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể.
Đồng thời, người bệnh nên uống đủ lượng nước lọc mỗi ngày (1,5 – 2 lít), sử dụng các loại nước ép hoa quả,…
– Những chất nào có lợi trong bệnh xơ gan?
- Acid amin phân nhánh có trong đạm thực vật như đậu đỗ hay sữa: Loại acid amin này đặc biệt có lợi cho bệnh nhân xơ gan vì đây là nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể, giúp cơ thể tổng hợp đạm tốt hơn, cải thiện chức năng gan, giảm khả năng nhập viện, phòng bệnh não gan (hôn mê gan).
- Vitamin và khoáng chất: Giúp tăng cường sức đề kháng cơ thể, duy trì tốt cho các hoạt động chức năng của cơ thể. Trong trường hợp người bệnh ăn ít trái cây hay rau củ, có thể bổ sung thêm viên đa sinh tố (B, C Complex).
- Chất xơ: Chất xơ có trong rau xanh, củ hay trái cây giúp phòng táo bón, làm giảm nguy cơ hôn mê gan.
– 10 nguyên tắc ăn uống áp dụng cho hầu hết bệnh nhân xơ gan:
- Không ăn đồ tươi, sống, nấu chưa chín. Chỉ nên uống nước đã đun sôi để nguội hoặc nước lọc đảm bảo chất lượng. Chỉ sử dụng các thực phẩm đã được nấu chín,…
- Không ăn thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm đóng hộp.
- Thực phẩm cần được lựa chọn mua tại những nơi an toàn, tránh bị ngộ độc thực phẩm.
- Tuyệt đối không uống rượu, bia và các loại đồ uống có cồn.
- Nên chia nhỏ các bữa ăn trong ngày: Nên ăn ít nhất 4 bữa trong ngày (3 bữa ăn chính, 1-2 bữa ăn phụ), trong đó duy trì bữa ăn phụ vào buổi tối (khoảng 8-9 giờ tối) với thức ăn nhẹ hay sữa (có hàm lượng cao chất BCAA – tốt cho gan và cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng).
- Nên ăn chất tinh bột đường (cơm, bún,…) nhiều hơn so với người bình thường để giúp gan dữ trữ lại nguồn năng lượng bị hao hụt trong ngày.
- Lượng đạm (thịt, cá, đậu hũ…) cần ăn trong ngày cũng tương tự lúc bình thường: 80 – 100g cá (không tính xương), thịt nạc hoặc đậu hũ cho mỗi bữa ăn. Đạm từ cá và sữa có lợi cho người bệnh gan vì dễ tiêu hóa.
- Không cần giảm chất béo nhiều, ăn lượng vừa phải vì chất béo giúp hấp thu nhiều vitamin (A, D, E, K) và tham gia rất nhiều các hoạt động chức năng của cơ thể (tái tạo lại tế bào, miễn dịch, đông máu…). Chỉ ăn ít trong trường hợp khó tiêu hay vàng da ứ mật. Nên ăn chất béo từ cá (cá thu, trích, ngừ hoặc cá hồi) và từ các loại dầu ăn.
- Hạn chế thức ăn nhiều cholesterol, mỡ động vật (mỡ heo, bò, nội tạng hoặc da heo, gà, vịt).
- Tăng cường chất khoáng, chất xơ và vitamin từ rau, củ và trái cây tươi: 100 – 120g rau, củ cho mỗi bữa ăn, trái cây 200 -300g trong ngày.
2. Nguyên tắc ăn uống đối với người bệnh xơ gan cổ trướng
Đối với trường hợp xơ gan cổ trướng, người bệnh cần lưu ý thêm:
- Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày (4-6 bữa ăn) với đầy đủ dinh dưỡng như người bình thường. Trong đó, người bệnh nên duy trì bữa ăn tối với sữa.
- Trong tuần thường xuyên ăn đạm từ cá hay đạm thực vật như các loại đậu, đậu hũ.
- Hạn chế muối, nước mắm, bột ngọt hoặc bột canh hay hạt nêm trong khẩu phần ăn, không chấm thêm muối khi ăn trái cây, không ăn hoặc ăn rất ít những thực phẩm đóng hộp, chế biến sẵn vì chúng chứa nhiều muối và nhiều bột ngọt.
- Trong trường hợp vàng da ứ mật cần giảm lượng dầu ăn, mỡ có trong khẩu phần ăn.
- Lượng nước sử dụng trong ngày tùy thuộc vào mức độ phù, báng bụng hoặc chức năng thận, cần được hướng dẫn của bác sĩ.
3. Nguyên tắc ăn uống đối với người bệnh xơ gan kèm đái tháo đường
Đối với người bệnh xơ gan mắc kèm bệnh đái tháo đường, người bệnh cần lưu ý thêm:
- Ăn bớt lượng chất tinh bột đường (cơm, xôi, bánh mì, bánh phở, khoai tây…): thường 1 chén cơm lưng cho mỗi bữa ăn hoặc 1 ổ bánh mì nhỏ hoặc 1 chén bánh phở…
- Nên ăn gạo nguyên cám hay gạo lức để tăng cường chất xơ.
- Hạn chế ăn trái cây ngọt (sầu riêng, xoài chín, mít, nho ngọt, chuối…) thay vào đó có thể ăn 100 -120g cho 1 lần, ăn 2 lần trong ngày một trong các loại như táo, lê, dâu tây, mận chua.
- Trong trường hợp khó kiểm soát đường huyết, tốt nhất cần được tư vấn của các chuyên gia dinh dưỡng.
4. Nguyên tắc ăn uống đối với người bệnh xơ gan lơ mơ hoặc hôn mê
Trong trường hợp người bệnh xơ gan đã ở tình trạng lơ mơ hoặc hôn mê, người bệnh cần được điều trị trong bệnh viện. Tùy tình trạng bệnh lý bác sĩ sẽ đưa ra phương thức dinh dưỡng bệnh nhân phù hợp, có thể đặt ống thông qua mũi tới dạ dày để nuôi ăn hoặc truyền chất dinh dưỡng trực tiếp vào máu.
5. Lời kết
Thực hiện tốt các nguyên tắc ăn uống sẽ giúp người bệnh bệnh xơ gan được cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể đồng thời giảm bớt gánh nặng cho hoạt động của gan, hạn chế phát sinh biến chứng.
Bên cạnh chế độ ăn uống, người bệnh xơ gan nên luyện tập thể dục thể thao thường xuyên, đều đặn để tăng cường sức khỏe.
Đồng thời, người bệnh xơ gan cần thăm khám sức khỏe định kỳ và tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm soát xơ gan không tiến triển nặng hơn và dẫn tới ung thư gan.
Để biết được thông tin chi tiết cho từng trường hợp bệnh cụ thể, người bệnh nên tới các cơ sở y tế chuyên sâu về gan mật để được bác sĩ thăm khám và chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh. Thể trạng và tình trạng bệnh mỗi người mỗi khác, do đó với mỗi bệnh nhân, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ và chế độ dinh dưỡng riêng biệt.
Tham khảo:
