Ợ nóng sau ăn là một tình trạng phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Bài viết này cung cấp các thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị tình trạng ợ nóng sau ăn.
1. Ợ nóng là gì?
Ợ nóng sau ăn là tình trạng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây cảm giác nóng rát ở ngực, cổ họng, xảy ra sau khi ăn.
Ợ nóng sau ăn có thể là triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), cũng có thể do một số nguyên nhân khác như: thói quen ăn uống, thói quen sinh hoạt, mang thai, béo phì, hút thuốc lá,…
Ợ nóng sau ăn có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, gây khó chịu, mất tập trung,… Việc điều trị ợ nóng sau ăn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.
2. Nguyên nhân gây ợ nóng sau ăn
Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng ợ nóng sau ăn, trong đó phải kể đến các nguyên nhân thường gặp sau:
– Thói quen ăn uống
- Ăn quá no: Khi ăn quá no, dạ dày sẽ phải căng giãn quá mức, gây áp lực lên cơ vòng thực quản dưới, khiến axit trào ngược lên thực quản.
- Ăn quá nhanh: Khi ăn quá nhanh, thức ăn không được nhai kỹ, thức ăn sẽ dễ bị vón cục, gây cản trở quá trình tiêu hóa, khiến axit trào ngược.
- Ăn nhiều đồ béo, cay, chua, đồ uống có gas, cồn,…: Các loại thực phẩm và đồ uống này có thể kích thích dạ dày tiết nhiều acid, khiến axit trào ngược.
– Thói quen sinh hoạt
- Nằm ngay sau khi ăn: Khi nằm ngay sau khi ăn, axit sẽ dễ dàng trào ngược lên thực quản.
- Mang vác vật nặng: Mang vác vật nặng khiến áp lực trong bụng tăng lên, gây áp lực lên cơ vòng thực quản dưới, khiến axit trào ngược.
– Bệnh lý
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ợ nóng. GERD xảy ra khi cơ vòng thực quản dưới bị suy yếu hoặc giãn ra, khiến axit trào ngược lên thực quản.
- Viêm thực quản: Viêm thực quản là tình trạng niêm mạc thực quản bị viêm, tổn thương, khiến axit dễ dàng trào ngược lên thực quản.
- Viêm loét dạ dày tá tràng: Viêm loét dạ dày tá tràng khiến lượng acid dạ dày tăng cao, khiến axit trào ngược lên thực quản.
Ngoài ra, ợ nóng sau ăn cũng có thể do một số nguyên nhân khác như:
- Mang thai: Do sự thay đổi hormone trong thai kỳ, khiến cơ vòng thực quản dưới bị suy yếu, khiến axit trào ngược.
- Béo phì: Béo phì khiến áp lực trong bụng tăng lên, gây áp lực lên cơ vòng thực quản dưới, khiến axit trào ngược.
- Hút thuốc lá: Hút thuốc lá khiến cơ vòng thực quản dưới bị suy yếu, khiến axit trào ngược.
- Sử dụng một số loại thuốc: Các loại thuốc như thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), thuốc chẹn beta,… cũng góp phần gây ra tình trạng ợ nóng sau ăn.
Để xác định chính xác nguyên nhân gây ợ nóng sau ăn, người bệnh cần đi khám tại các cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa tiêu hóa. Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng và tiến hành thăm khám lâm sàng. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định làm một số xét nghiệm máu, nội soi dạ dày thực quản,…
3. Triệu chứng của ợ nóng sau ăn
Dưới đây là các triệu chứng thường gặp của ợ nóng sau ăn:
- Cảm giác nóng rát ở ngực, cổ họng: Đây là triệu chứng điển hình của ợ nóng. Cảm giác nóng rát thường xuất hiện ở giữa ngực, có thể lan lên cổ họng, hoặc lan xuống vùng thượng vị.
- Buồn nôn, ợ chua: Ợ chua là hiện tượng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây cảm giác chua, đắng ở miệng. Buồn nôn là cảm giác buồn nôn, nôn mửa.
- Khó nuốt: Axit trào ngược lên thực quản có thể gây kích ứng niêm mạc thực quản, khiến người bệnh cảm thấy khó nuốt.
- Đau ngực: Axit trào ngược lên thực quản có thể gây kích thích dây thần kinh phế vị, khiến người bệnh cảm thấy đau ngực.
- Ho khan: Axit trào ngược lên thực quản có thể kích thích dây thần kinh phế vị, gây ho khan.
Ngoài ra, ợ nóng sau ăn cũng có thể kèm theo một số triệu chứng khác như:
- Ợ nóng khi nằm: Khi nằm, axit dễ dàng trào ngược lên thực quản hơn khi đứng hoặc ngồi.
- Ợ nóng sau khi mang vác vật nặng: Mang vác vật nặng khiến áp lực trong bụng tăng lên, gây áp lực lên cơ vòng thực quản dưới, khiến axit trào ngược.
- Ợ nóng khi ăn thức ăn cay, chua, béo,…: Các loại thực phẩm này có thể kích thích dạ dày tiết nhiều acid, khiến axit trào ngược.
Nếu ợ nóng sau ăn kéo dài dai dẳng, kèm theo các triệu chứng khác như đau ngực, khó thở,… cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
4. Cách điều trị ợ nóng sau ăn
Để điều trị ợ nóng sau ăn, cần xác định nguyên nhân gây bệnh. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ợ nóng, có thể áp dụng các cách điều trị sau:
– Ợ nóng do thói quen ăn uống hoặc sinh hoạt
Nếu ợ nóng do thói quen ăn uống hoặc sinh hoạt, có thể áp dụng các biện pháp sau để điều trị:
- Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày, mỗi bữa cách nhau khoảng 2-3 giờ.
- Ăn chậm, nhai kỹ.
- Tránh ăn quá no, đặc biệt là trước khi đi ngủ.
- Tránh ăn các loại thực phẩm và đồ uống gây ợ nóng, chẳng hạn như đồ ăn cay, chua, béo, đồ uống có gas, cồn,…
- Hạn chế sử dụng thuốc lá, rượu bia.
- Nghỉ ngơi hợp lý.
– Ợ nóng do bệnh lý
Nếu ợ nóng do bệnh lý, cần điều trị theo chỉ định của bác sĩ.
Các loại thuốc điều trị ợ nóng sau ăn:
- Thuốc chống trào ngược dạ dày thực quản (PPI): PPI là nhóm thuốc phổ biến nhất được sử dụng để điều trị ợ nóng. PPI hoạt động bằng cách làm giảm lượng axit do dạ dày tiết ra.
- Thuốc kháng thụ thể H2: Thuốc kháng thụ thể H2 hoạt động bằng cách ngăn chặn cơ thể sản xuất axit dạ dày.
- Thuốc kháng axit: Thuốc kháng axit hoạt động bằng cách trung hòa axit dạ dày.
Trong một số trường hợp tình trạng bệnh nặng, không đáp ứng với thuốc, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để điều trị ợ nóng sau ăn.
Lưu ý:
- Người bệnh tuyệt đối không tự ý mua thuốc điều trị ợ nóng khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
5. Cách phòng ngừa ợ nóng sau ăn
Dưới đây là một số cách phòng ngừa ợ nóng sau ăn:
– Chia nhỏ bữa ăn
Ăn quá nhiều có thể làm tăng áp lực lên cơ thắt thực quản dưới, khiến axit dạ dày dễ trào ngược lên thực quản hơn. Do đó, bạn nên chia nhỏ bữa ăn thành các bữa nhỏ hơn, ăn nhiều lần trong ngày.
– Ăn chậm rãi, thoải mái
Ăn nhanh có thể khiến bạn nuốt không khí vào bụng, tạo áp lực lên dạ dày và dẫn đến ợ nóng. Do đó, bạn hãy dành thời gian để thưởng thức bữa ăn của bạn, nhai kỹ thức ăn và uống đủ nước.
– Tránh các thực phẩm gây ợ nóng
Một số thực phẩm dưới đây có thể làm tăng nguy cơ ợ nóng, bạn nên tránh các thực phẩm này:
- Thực phẩm cay
- Thực phẩm nhiều dầu mỡ
- Thực phẩm có chứa caffeine, rượu, hoặc soda
- Thực phẩm chua, chẳng hạn như chanh, cam, hoặc cà chua
- Thực phẩm có nhiều đường, chẳng hạn như kẹo, bánh ngọt, hoặc nước ngọt
– Tránh bữa tối quá khuya
Ăn tối quá khuya có thể khiến axit dạ dày tích tụ trong dạ dày trong thời gian dài, tăng nguy cơ trào ngược. Bạn hãy kết thúc bữa tối ít nhất 3 giờ trước khi đi ngủ.
– Giữ tư thế thẳng lưng sau bữa ăn
Nằm hoặc ngồi ngay sau khi ăn có thể khiến axit dạ dày dễ trào ngược lên thực quản hơn. Bạn hãy đứng hoặc đi lại trong khoảng 30 phút sau bữa ăn để cho axit dạ dày có thời gian tiêu hóa.
– Không tập thể dục ngay sau bữa ăn
Tập thể dục ngay sau bữa ăn có thể làm tăng áp lực lên dạ dày, khiến axit dạ dày dễ trào ngược lên thực quản hơn. Hãy đợi ít nhất 1 giờ sau bữa ăn trước khi tập thể dục.
– Nâng cao phần trên cơ thể khi ngủ
Nâng cao phần trên cơ thể khi ngủ có thể giúp giảm áp lực lên cơ thắt thực quản dưới, ngăn ngừa axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
– Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì
Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng áp lực lên dạ dày, khiến axit dạ dày dễ trào ngược lên thực quản hơn. Giảm cân có thể giúp cải thiện tình trạng ợ nóng.
– Không hút thuốc
Hút thuốc có thể làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới, khiến axit dạ dày dễ trào ngược lên thực quản hơn.
Nếu bạn đã áp dụng các biện pháp trên mà tình trạng ợ nóng sau ăn kéo dài dai dẳng, kèm theo các triệu chứng khác như đau ngực, khó thở,… Bạn cần đi khám tại các cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
6. Lời kết
Để phòng ngừa ợ nóng sau ăn, cần thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt khoa học, lành mạnh. Nếu ợ nóng sau ăn kéo dài dai dẳng, kèm theo các triệu chứng khác, cần đi khám tại các cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa tiêu hó để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
