Viêm gan bí ẩn ở trẻ em là một bệnh gan mới làm suy giảm chức năng gan nghiêm trọng và có thể dẫn đến tử vong ở trẻ mắc phải. Tới thời điểm hiện tại, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân chính xác của bệnh, trong khi bệnh có xu hướng ngày càng gia tăng ở nhiều quốc gia.
1. Viêm gan bí ẩn ở trẻ em là gì?
Viêm gan bí ẩn ở trẻ em là thuật ngữ dùng để chỉ tình trạng tế bào gan ở trẻ bị viêm và hủy hoại nhưng không xác định được nguyên nhân chính xác. Ở một số trẻ mắc bệnh, viêm gan làm suy giảm chức năng gan nghiêm trọng, có thể gây tử vong.
Theo số liệu thống kê, tất cả các ca viêm gan bí ẩn ở trẻ em đều xảy ra ở trẻ dưới 16 tuổi, nhiều nhất là trẻ em dưới 6 tuổi, không có bệnh nền, trước khi mắc bệnh các trẻ đều khỏe mạnh, sinh hoạt bình thường.
Hiện tại, các nhà khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây ra bệnh viêm gan bí ẩn ở trẻ em, adenovirus được xem là “kẻ tình nghi” lớn nhất gây ra bệnh. Phần lớn trẻ mắc bệnh đều có kết quả xét nghiệm dương tính với virus này (nhiều nhất là adenovirus type 41), mà không có dấu vết của bất kỳ một nguyên nhân gây viêm gan thông thường nào khác (như virus gây viêm gan A, B, C, D, E….)
Trong đó, adenovirus type 41 là virus gây viêm dạ dày ruột ở trẻ em, với các triệu chứng như tiêu chảy, nôn mửa, sốt và thường kèm theo các triệu chứng hô hấp. Trước đây đã có trường hợp adenovirus gây viêm gan nặng ở trẻ em, nhưng rất hiếm khi xảy ra và chỉ xảy ra ở trẻ có hệ miễn dịch bị suy giảm. Do đó, việc gia tăng đột ngột về số lượng ca bệnh viêm gan ở trẻ khỏe mạnh trong thời gian gần đây có thể là do adenovirus đột biến gây ra.
Một số nhận định cho rằng, các biện pháp giãn cách xã hội trong đại dịch Covid-19 làm giảm sự hòa nhập xã hội và trẻ sống gần hai năm trong một môi trường được bảo vệ kỹ lưỡng, ít tiếp xúc với mầm bệnh, điều này đã làm suy yếu miễn dịch bảo vệ của trẻ. Khi dịch bệnh được kiểm soát phần nào, trẻ lại tiếp xúc một cách đột ngột với thế giới bên ngoài, dễ dàng bị tấn công bởi các virus thông thường, bao gồm cả adenovirus.
Bệnh viêm gan bí ẩn ở trẻ em được cho là ít liên quan đến tình trạng nhiễm Covid-19, lý do là số ca bệnh viêm gan bí ẩn ở trẻ em có kèm nhiễm Covid-19 chỉ chiếm tỷ lệ hơn 10%. Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu “kẻ tình nghi” thứ hai: viêm gan bí ẩn có liên quan đến bệnh Covid-19, bao gồm cả nhiễm Covid-19 xảy ra cùng lúc với tình trạng viêm gan và nhiễm Covid-19 trong quá khứ.
2. Viêm gan bí ẩn ở trẻ em có nguy hiểm không?
Theo trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Châu Âu, viêm gan bí ẩn ở trẻ em là một căn bệnh mới tiềm ẩn mức độ nghiêm trọng cao. Điều đáng nói là, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra nguyên nhân gây bệnh.
Việc điều trị chủ yếu tập trung vào hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng. Trong trường hợp viêm gan nặng, tùy theo nguyên nhân gây bệnh, người bệnh vẫn có thể phục hồi nếu được điều trị đúng cách.
Theo các chuyên gia y tế, cha mẹ không cần quá lo lắng vì trẻ có thể phục hồi hoàn toàn sau bệnh. Gan hoàn toàn có khả năng tự chữa lành, không cần phải lo lắng về di chứng sau khi lành bệnh.
3. Các dấu hiệu của bệnh viêm gan bí ẩn ở trẻ em
Nhìn chung, các triệu chứng của bệnh viêm gan bí ẩn ở trẻ em giống với bệnh viêm gan virus cấp tính do virus viêm gan A, B, C, D và E. Ở giai đoạn ban đầu (giai đoạn tiền vàng da), bệnh thường có các triệu chứng sau:
- Chán ăn,
- Mệt mỏi,
- Sốt nhẹ,
- Buồn nôn,
- Nôn ói,
- Đau bụng,
- Tiêu chảy.
Những triệu chứng này có thể kéo dài vài ngày đến hơn một tuần. Sau đó, khi bệnh phát triển, sẽ xuất hiện các dấu hiệu viêm gan cấp nặng như: nước tiểu sậm màu, vàng mắt, vàng da, phân nhạt màu; khi xét nghiệm men gan thì nồng độ men gan tăng rất cao.
Khi trẻ xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ như trên, nhất là các triệu chứng gợi ý tổn thương gan như: nước tiểu sậm màu, vàng mắt, vàng da, gia đình cần sớm đưa trẻ đến các cơ sở chuyên khoa gan để được khám và điều trị kịp thời.
4. Tình hình bệnh viêm gan bí ẩn ở trẻ em
Đầu tháng 4/2022, Anh là quốc gia đầu tiên trên thế giới thông báo cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về các trường hợp viêm gan không rõ nguyên nhân ở trẻ em. Sau đó, tình trạng này lan sang hơn 23 quốc gia khác như Mỹ, Canada, Tây Ban Nha, Israel, Đức, Đan Mạch, Nhật Bản, Indonesia…
Theo WHO, đến ngày 06/05/2022, toàn thế giới ghi nhận ít nhất 300 trường hợp trẻ em mắc bệnh. Trong đó, có 09 ca tử vong.
Nhiều quốc gia cũng đã có những động thái để ứng phó với đợt bùng phát, điển hình như:
- Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đã ban hành một cảnh báo sức khỏe toàn quốc, yêu cầu phụ huynh lưu ý các triệu chứng và báo cáo tất cả các trường hợp viêm gan không rõ nguyên nhân cho các cơ sở y tế địa phương và tiểu bang.
- Bộ Y tế Indonesia cũng thành lập một hội đồng chuyên môn để tìm ra nguyên nhân gây bệnh dựa trên các xét nghiệm phù hợp, đồng thời, đẩy mạnh giám sát dịch tễ trên toàn quốc.
Cho đến thời điểm hiện tại, Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp nào mắc bệnh viêm gan bí ẩn.
5. Phòng bệnh viêm gan bí ẩn ở trẻ em
Vì adenovirus đang là “kẻ tình nghi” số một nên cha mẹ cần biết những biện pháp phòng nhiễm virus này cho trẻ. Virus này có thể lây lan từ người sang người qua giọt bắn đường hô hấp, tiếp xúc với bề mặt hoặc đồ vật bị nhiễm dịch tiết, chất tiết của người bệnh và lây qua đường tiêu hóa. Do đó, cả trẻ và các thành viên trong gia đình nên:
- Đeo khẩu trang khi ra ngoài,
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn,
- Dùng khuỷu tay, khăn giấy khi ho, hắt hơi / rửa tay sau đó,
- Tránh chạm vào mắt, mũi hoặc miệng bằng tay chưa rửa,
- Tránh tiếp xúc với phân, vệ sinh cẩn thận sau khi thay tã cho trẻ,
- Thực hiện ăn chín, uống sôi,
- Tránh tiếp xúc gần với người bị bệnh.
Nếu có các triệu chứng bất thường gợi ý viêm gan như nước tiểu sậm màu, vàng mắt, vàng da, cha mẹ cần sớm đưa trẻ tới bệnh viện để được khám và điều trị kịp thời. Điều trị sớm sẽ giúp hạn chế được các biến chứng nguy hiểm của bệnh.
